Ontologia społeczeństwa, dobro wspólne i kontestacja. Wokół pewnych kategorii państwa republikańskiego w ujęciu Philipa Pettita

Rafał Paweł Wierzchosławski

doi:10.18290/rf23711.9

Data publikacji : 2023-03-31

Tom 71 Nr 1 (2023)

Ontologia społeczeństwa, dobro wspólne i kontestacja. Wokół pewnych kategorii państwa republikańskiego w ujęciu Philipa Pettita

Rafał Paweł Wierzchosławski

https://orcid.org/0000-0002-0460-1669

DOI: https://doi.org/10.18290/rf23711.9

Abstrakt

Philip Pettit jest jednym z czołowych filozoficznych kodyfikatorów (neo-)republikańskiej koncepcji wolności i rządu, który kieruje się ideałem nie-dominacji (imperium i dominium). Jednocześnie jest autorem wielu ważnych prac z obszaru filozofii nauk społecznych (kwestia wyjaśniania i interpretacji), etyki (konsekwencjalizm), ontologii społecznej (jak istnieją grupy społeczne) oraz filozofii umysłu (jak funkcjonuje podmiot intencjonalny).

W świetle krytyk i polemik, jakie pojawiły się ze strony nowej „fali republikańskiej”, by określić tym mianem zwolenników populistycznego republikanizmu (John P. McCormick i inni), którzy oskarżają przedstawicieli wcześniejszej generacji tradycji republikańskiej, takich jak Johh G.A. Pocock, Quentin Skinner, a zwłaszcza właśnie Philip Pettit, o arystokratyczne „odchylenie” (jedynie klasy wyższe i elity korzystają na projekcie depolityzacji republiki) istotne jest wskazanie na znaczenie dla odczytania projektu republikańskiego wypracowanych przez Pettita rozwiązań w ontologii społecznej. Autor stawia tezę, że dopiero uwzględnienie jego stanowiska w ontologii społecznej pozwala na pełne zrozumienie (co nie znaczy, że akceptację) jego propozycji w filozofii politycznej.

Struktura artykułu jest następująca:

(1) autor przedstawia trzy wymiary ontologii społecznej w ujęciu Pettita;
(2) następnie pokazuje ich znaczenie w definiowaniu kategorii dobra wspólnego w kontekście republikańskiej wspólnoty politycznej (model condominium),
(3) wskazuje na pewne paradoksy związane z realizacją republikańskiego ideału obywatelskiej kontestacji.

Jednocześnie autor zwraca uwagę na ewolucję projektu republikańskiego (pewnych jego aspektów) w zależności od analogicznych ewolucji propozycji (rozwiązań) w ontologii społecznej.

Słowa kluczowe:

republikanizm, dobro wspólne, kontestacja, ontologia społeczna, nie-dominacja

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baron, Marcia W., Philip Pettit i Michael A. Slote. 1997. Three Methods of Ethics: A Debate with Marcia Baron and Michael Slote, Oxford: Blackwell.

Giddens, Anthony. 1998. The Third Way: The Reneval of Social Democracy, Cambridge UK: Polity Press. (Przekład polski: Giddens, Anthony. 1999. Trzecia droga. Odnowa socjaldemokracji. Tł. Hanna Jankowska. Warszawa: Książka i Wiedza).

Hamlin, Alan, i Philip Pettit. 1989. „The Normative Analysis of the State: Some Preliminaries”. W: The Good Polity: Normative Analysis of the State Hardcover, red. Alan Hamlin i Philip Pettit, 1–13. Oxford: Basil Blackwell.

Jackson, Frank, i Philip Pettit. 1988. „Functionalism and Broad Content”. Mind 97: 381–400. Przedruk w: Frank Jackson, Philip Pettit i Michael Smith. 2004. Mind, Morality and Explanation, 95–118. Oxford: Oxford University Press.

Jackson, Frank, i Philip Pettit. 1990a. „In Defence of Folk Psychology”. Philosophical Studies 57: 7–30. Przedruk w: Frank Jackson, Philip Pettit i Michael Smith. 2004. Mind, Morality and Explanation, 13-35. Oxford: Oxford University Press.

Jackson, Frank, i Philip Pettit. 1990b. „Program Explanation: A General Perspective”. Analysis 50: 107–17. Przedruk w: Frank Jackson, Philip Pettit i Michael Smith. 2004. Mind, Morality and Explanation, 119–130. Oxford: Oxford University Press.

Jackson, Frank, i Philip Pettit. 1992. „In Defence of Explanatory Ecumenism”. Economics and Philosophy 8: 1–21. Przedruk w: Frank Jackson, Philip Pettit i Michael Smith. 2004. Mind, Morality and Explanation, 163–185. Oxford: Oxford University Press.

Jackson, Frank, Philip Pettit i Michael Smith. 2004. Mind, Morality, and Explanation: Selected Collaborations. Oxford: Oxford University Press.

Kornhauser, Lewis A., i Lawrence G. Sage. 1993. „The One and the Many: Adjudication in Collegial Courts”. California Law Review 81: 1–59.

List, Christian, i Philip Pettit. 2011. Group Agency: The Possibility, Design and Status of Corporate Agents, Oxford University Press, Oxford, 2011

Lovett, Frank, i Mortimer Sellers, red. (w zapowiedziach). Oxford Handbook of Republicanism. Oxford: Oxford University Press

Maffesoli, Michel. 2008. Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Tł. Marta Bucholc. Redakcja naukowa i przedmowa do polskiego wydania Barbara Fatyga. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

McCormick, John P. 2001. A Theory of Freedom: From the Psychology to the Politics of Agency. Cambridge i New York, NY: Polity i Oxford University Press.

McCormick, John P. 2003. „Machiavelli against Republicanism: On the Cambridge School’s ‘Guicciardinian Moments’”. Political Theory 31 (5): 615–643.

McCormick, John P. 2007. „Rousseau’s Rome and the Repudiation of Populist Republicanism”. Critical Review of International Social and Political Philosophy 10 (1): 3–27.

McCormick, John P. 2011. Machiavellian Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.

McCormick, John P. 2018, Reading Machiavelli Scandalous Books, Suspect Engagements, and the Virtue of Populist Politics. Princeton: Princeton University Press.

Miller, Seumas. 2001. Social Action: A Teleological Account. Cambridge: Cambridge University Press.

Ober, Josiah. 1989. Mass and Elite in Democratic Athens. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Ober, Josiah. 2008. „The Original Meaning of Democracy: Capacity to Do Things, Not Majority Rule”. Constellations 15 (1): 3–9.

Ober, Josiah. 2017. Demopolis: Democracy before Liberalism in Theory and Practice. Cambridge: Cambridge University Press.

Pettit, Philip, i David Schweikard. 2006. „Joint action and group agency”. Philosophy of the Social Sciences 36: 18–39. DOI: https://doi.org/10.1177/0048393105284169.

Pettit, Philip. 1989. „The Freedom of the City: A Republican Ideal”. W: The Good Polity: Normative Analysis of the State Hardcover, red. Alan Hamlin i Philip Pettit, 141–168. Oxford: Basil Blackwell. Polski przekład Anny Krzynówek fragmentów oryginału (158–165) w antologii Współczesna filozofia polityki, red. Dorota Pietrzyk-Reeves i Bogdan Szlachta, 168–176. Kraków: Wydawnictwo Dante, 2004.

Pettit, Philip. 1993. The Common Mind: An Essay on Psychology, Society and Politics. Paperback edition 1996. New York, NY: Oxford University Press.

Pettit, Philip. 1997. Republicanism: A Theory of Freedom and Government. Oxford: Oxford University Press.

Pettit, Philip. 1998a. „Review of Governance in the Australian Capital Territory Dept of Urban Services”, ACT Government, Canberra, April 1998, pp. viii i 79. Presented to the Chief Minister and the Federal Minister of Territories on behalf of the Working Party for the Review of Governance in the ACT.

Pettit, Philip. 1998b. „Reworking Sandel’s Republicanism”. Journal of Philosophy 95: 73–96.

Pettit, Philip. 2002. Rules, Reasons, and Norms: Selected Essays. Oxford: Oxford University Press.

Pettit, Philip. 2005. „Rawls’s Political Ontology”. Politics, Philosophy and Economics, 4: 157–174.

Pettit, Philip. 2012. On the People’s Terms: A Republican Theory and Model of Democracy. The Seeley Lectures, Cambridge University, 2010. Cambridge: Cambridge University Press.

Pettit, Philip. 2014. „Three Issues in Social Ontology”. W: Rethinking the Individualism — Holism Debate Essays in the Philosophy of Social Science, red. Julie Zahle i Finn Colin, 77–96. Springer International Publishing AG, Switzerland.

Pettit, Philip. 2014. Just Freedom: A Moral Compass for a Complex World. New York: W.W. Norton.

Pettit, Philip. 2015, „Symposium on Philip Pettit, On The People’s Terms: A Republican Theory and Model of Democracy Precis of the Argument of On the people's terms”. Critical Review of International Social and Political Philosophy 18, no. 6: 642–643.

Pettit, Philip. 2017. „Political Realism Meets Civic Republicanism”. Critical Review of International Social and Political Philosophy, 20, no. 3: 331–347.

Pettit, Philip. 2023. The State. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Pietrzyk-Reeves, Dorota. 2014. „Neorepublikańska filozofia publiczna i model demokracji”. Etyka 48: 120–138.

Pietrzyk-Reeves, Dorota, i Bogdan Szlachta (red.). 2004. Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych. Kraków: Wydawnictwo Dante.

Schmalenbach, Herman. 2022. O socjologicznej kategorii przymierza. Tł. Rafał Paweł Wierzchosławski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Searle, John R. 1983. Intentionality. Cambridge: Cambridge University Press.

Searle, John R. 1995. The Construction of Social Reality. New York, NY: Free Press.

Sheridan, Kathy. 2016. „Survivors of the Emotional Deep Freeze – Maynooth’s Class of ‘66 Looks Back”. The Irish Times. https://www.irishtimes.com/life-and-style/people/survivors-of-the-emotional-deep-freeze-maynooth-s-class-of-66-looks-back-1.2824266. Dostęp 28.12.2022.

Spitz, Jean-Fabien. 1995. La Liberté politique: essai de généalogie conceptuelle. Léviathan. Paris.

Spitz, Jean-Fabien. 2001. John Locke et les fondements de la liberté moderne. Fondements de la politique. Série Essais. Paris: PUF, 2001.

Spitz, Jean-Fabien (en collaboration avec Patrick Savidan). 2004. Républicanisme. Une théorie de la liberté et du gouvernement de Philip Pettit. Les Essais. Paris: Gallimard.

Spitz, Jean-Fabien. 2005. Le Moment républicain en France. NRF Essais. Paris: Gallimard.

Spitz, Jean-Fabien. 2010. Philip Pettit: Le républicanisme. Le bien commun, dirigée par Antoine Garapon. Paris: Michalon.

Spitz, Jean-Fabien. 2022. La République? Quelles valeurs? Essai sur un nouvel intégrisme politique. NRF Essais. Paris: Gallimard.

Tuomela, Raimo. 1995. The Importance of Us. Stanford, CA: Stanford University Press.

White, Stuart. 2020. „Citizens’ Assemblies and Republican Democracy”. W: Radical Republicanism: Recovering the Tradition’s Popular Legacy, red. Leopold Bruno, Karma Nabulsi i Stuart White, 81–100. Oxford: Oxford University Press.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 1999. „Czy ingerencja wyklucza wolność? Wokół republikańskiego ujęcia libertas”. W: Liberalizm u schyłku XX wieku, red. Justyna Miklaszewska, 283–317. Kraków: Wydawnictwo Meritum.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2000. „Comment on Pettit’s ‘Groups with Minds of their Own”. Koreferat do Pettit 2000 (mps).

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2001. „Problematyka ontologii społecznej”. Zeszyty Naukowe KUL 44, nr 1–2 (173–174): 93–115.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2002a. „Republikańska próba implementacji wolności jako braku dominacji”. Colloquia Communia nr 2 (73): 367–384.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2002b. „Czy wspólnota państwowa jest odpowiedzialna za kształtowanie modelu obywatela? Argument z dystrybucji wiedzy”. W: Rozum a porządek społeczny, red. Justyna Miklaszewska, 263–288. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2002c. „O pożytkach płynących z rozważań na temat ontologii społecznej dla filozofii politycznej”. W: Jednostka czy wspólnota? Indywidualizm i wspólnotowość na przełomie wieków, red. Krzysztof Abriszewski, Andrzej Szahaj i Marek N. Jakubowski, 81–108. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2002d. „The Well-Informed Citizen and Axiological Polytheism of Liberal Society: Can the political community prefer a model of citizenship”. W: Freiheit und Verantwortung: Moral, Recht und Politik, red. Piotr W. Juchacz i Roman Kozlowski, 63–79. Dia-Logos, No.1. Hamburg: Peter Lang Verlag.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2005. „Politeizm aksjologiczny, władza ekspertów a wolność obywateli. Kilka uwag o meandrach wiedzy, władzy i republice”. W: Teorie wspólnotowe a praktyka społeczna, red. Aneta Gawkowska, Piotr Gliński i Artur Kościański, 82–109. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2007. „Interpretacja, translacja czy redukcja. Wokół pewnych dyskusji nad kwestią interpretacji rzeczywistości społecznej”. W: Filozofia i etyka interpretacji, red. Andrzej Szahaj, 183–197. Kraków: Universitas.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2008 „Problem opisu i interpretacji rzeczywistości społecznej czasu przeszłego niedokonanego, czyli jak badać dzieje PRL?”. W: Obrazy PRL a konceptualizacja realnego socjalizmu Polsce, red. Krzysztof Brzechczyn, 109–129. Studia i materiały poznańskiego IPN, t. III. Poznań: Oddział IPN – Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu.

Wierzchosławski, Rafał Paweł. 2014. „The Role of Experts in the Condominium Model as Republican (Re-)Solution of Social, Economic, and Political Problems”. W: Experts and Consensus in Social Science — Critical Perspectives from Economics, Sociology, Politics and Philosophy, red. Carlo Martini i Marcel Joseph Boumans, 253–274. Ethical Economy — Studies in Economies Ethics and Philosophy. Springer Verlag.