Od dominacji do kontestacji (i z powrotem?): Demokracja republikańska i jej krytycy

Janusz Grygieńć

doi:10.18290/rf23711.7

Data publikacji : 2023-03-31

Tom 71 Nr 1 (2023)

Od dominacji do kontestacji (i z powrotem?): Demokracja republikańska i jej krytycy

Janusz Grygieńć

https://orcid.org/0000-0002-8700-0366

DOI: https://doi.org/10.18290/rf23711.7

Abstrakt

Przedmiot artykułu stanowi koncepcja demokracji kontestacyjnej zaproponowana przez Philipa Pettita oraz jej miejsce we współczesnej myśli republikańskiej. Autor tekstu opisuje relacje łączące tę koncepcję z ideami demokracji radykalnej i wolności republikańskiej, jak też jej implikacje instytucjonalne i związane z nią kontrowersje. Rozważone zostają główne zarzuty krytyków Pettita: fragmentaryczności i niedemokratyczności proponowanych przez niego rozwiązań, niepożądanych konsekwencji jego postulatu deliberacyjności i odpolitycznienia życia politycznego. Autor tekstu twierdzi, że jednym z największych braków koncepcji Pettita jest próba odpolitycznienia demokracji przez upełnomocnienie nienadzorowanych demokratycznie gremiów eksperckich. Prowadzi ona do pytania o kryterium stosowania instrumentów radykalno-demokratycznych i elitarystycznych, na które Pettit nie udziela zadowalającej odpowiedzi.

Słowa kluczowe:

republikanizm, demokracja kontestacyjna, Philip Pettit, wiedza ekspercka, wolność republikańska, demokracja jurydyczna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bellamy, Richard. 2007. Political Constitutionalism. A Republican Defence of the Constitutionality of Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.

Bellamy, Richard. 2008. „Republicanism, Democracy and Constitutionalism”. W: Republicanism and Political Theory, red. Cecile Laborde i John Maynor, 159–189. Oxford: Blackwell.

Berlin, Isaiah. 2000. „Dwie koncepcje wolności”. Tł. Daniel Grinberg. W: Isaiah Berlin. Cztery eseje o wolności, 183–239. Poznań: Zysk i S-ka.

Bohman, James. 2008. „Nondomination and Transnational Democracy”. W: Republicanism and Political Theory, red. Cecile Laborde i John Maynor, 190–217. Oxford: Blackwell.

Ciżewska, Elżbieta. 2010. Filozofia publiczna Solidarności. Solidarność 1980–1981 z perspektywy republikańskiej tradycji politycznej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.

Cohen, Joshua. 1986. „An Epistemic Conception of Democracy”. Ethics 97, no. 1: 26–38.

Dworkin, Ronald. 1996. Freedom’s Law. The Moral Reading of the American Constitution. Oxford: Oxford University Press.

Ely, John Hart. 1980. Democracy and Distrust: A Theory of Judicial Review. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Estlund, David M. 2008. Democratic Authority. A Philosophical Framework. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Femia, Joseph. 1996. „Complexity and Deliberative Democracy”. Inquiry. Interdisciplinary Journal of Philosophy 39, nr 3–4: 378–380.

Gädeke, Dorothea. 2020. „From Neo-Republicanism to Critical Republicanism”. W: Radical Republicanism: Recovering the Tradition’s Popular Heritage, red. Bruno Leipold, Karma Nabulsi i Stuart White, 23–46. Oxford: Oxford University Press.

Grygieńć, Janusz. 2017. Demokracja na rozdrożu. Deliberacja czy partycypacja polityczna? Kraków: Universitas.

Grześkowiak-Krwawicz, Alicja. 2000. „Quentin Skinner i teoria wolności republikańskiej”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 45: 165–174.

Holmes, Stephen. 1995. Passions and Constraint: On the Theory of Liberal Democracy. Chicago: University of Chicago Press.

Honohan, Iseult. 2009. „Republicans, Rights, and Constitutions: Is Judicial Review Compatible with Republican Self-Government?”. W: Legal Republicanism: National and International Perspectives, red. Samantha Besson i José Luis Martí, 83–101. Oxford: Oxford University Press.

Hutt, Donald Bello. 2018. „Republicanism, Deliberative Democracy, and Equality of Access and Deliberation”. Theoria 84 (1): 83–111.

Krasnodębski, Zdzisław. 2005. Demokracja peryferii. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Krasnodębski, Zdzisław. 2010. „Republikanizm po komunizmie — utopia czy alternatywa?” W: Władza w polskiej tradycji politycznej, red. Jacek Kłoczkowski, 203–236. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.

Landemore, Hélène. 2013. Democratic Reason. Politics, Collective Intelligence, and the Rule of the Many. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Lovett, Frank. 2010. A General Theory of Domination and Justice. Oxford: Oxford University Press.

Mackie, Gerry. 2006. „Does Democratic Deliberation Change Minds?”. Politics, Philosophy and Economics 5, no. 3: 279–903.

McCormick, John. 2011. Machiavellian Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.

McCormick, John. 2013. „Republicanism and Democracy”. W: Republican Democracy. Liberty, Law and Politics, red. Andreas Niederberger i Philipp Schink, 89–127. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Mendelberg, Tali. 2002. „The Deliberative Citizen: Theory and Evidence”. W: Research in Micropolitics. Vol. 6: Political Decision Making, Deliberation, and Participation, red. Michael X. Delli Carpini, Leonie Huddy i Robert Y. Shapiro, 151–193. Amsterdam: Elsevier.

Michelman, Frank. 1988. „Law’s Republic”. Yale Law Journal 97: 1493–1537.

Mintz, Alex, i Nehemia Geva, 1993. „Why Don’t Democracies Fight Each Other? An Experimental Study”, Journal of Conflict Resolution 37, no. 3: 484–503.

Mordarski, Ryszard. 2002. „Republikańska koncepcja wolności obywatelskiej”. W: Polityczna obecność filozofii, red. Marek Szulakiewicz. Toruń: Rolewski.

Muldoon, James. 2022. “A socialist republican theory of freedom and government”. European Journal of Political Theory 21 (1): 47–67.

Pettit, Philip. 1999. „Republican Freedom and Contestatory Democracy”. W: Democracy’s Value, red. Ian Shapiro i Casiano Hacker-Cordón, 163–190. Cambridge: Cambridge University Press.

Pettit, Philip. 2000. “Democracy, Electoral and Contestatory”. Nomos 42: 105–144.

Pettit, Philip. 2001. A Theory of Freedom. From the Psychology to the Politics of Agency. Oxford: Oxford University Press.

Pettit, Philip. 2004. „Depoliticaizing Democracy”. Ratio Juris 17, no. 1: 52–65

Pettit, Philip. 2007. „A Republican Right to Basic Income?”. Basic Income Studies. An International Journal of Basic Income Research 2, no. 2: 1–8.

Pettit, Philip. 2010. “Legitimate International Institutions: A Neo-Republican Perspective”. W: The Philosophy of International Law, red. Samantha Besson i John Tasioulas, 139–162. Oxford: Oxford University Press.

Pettit, Philip. 2012. On the People’s Terms. A Republican Theory of Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.

Pettit, Philip. 2014. Just Freedom: A Moral Compass for a Complex World. New York-London: W.W. Norton & Company.

Pettit, Philip. 2019. „The General Will, the Common Good, and a Democracy of Standards”. W: Republicanism and the Future of Democracy, red. Yiftah Elazar i Geneviève Rousselière, 13–41. Cambridge: Cambridge University Press.

Pietrzyk-Reeves, Dorota. 2014. „Neorepublikańska filozofia publiczna i model demokracji”. Etyka 48: 120–138.

Prostak, Rafał. 2014. Teista w demoliberalnym świecie. Rzecz o amerykańskich rozważaniach wokół rozumnej polityki. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej

Przeworski, Adam. 1999. „Minimalist conception of democracy: a defense”. W: Democracy’s Value, red. Ian Shapiro i Casiano Hacker-Cordón, 23–55. Cambridge: Cambridge University Press.

Przeworski, Adam. 2004. “Democracy and Economic Development”. W: The Evolution of Political Knowledge, red. Edward D. Mansfield i Richard Sisson, 300–324. Columbus, OH: The Ohio State University Press.

Rawls, John. 2001. “O idei publicznego rozumu raz jeszcze”. W: John Rawls, Prawo ludów. Tł. Michał Kozłowski, 187–255. Warszawa: Fundacja ALETHEIA.

Sanders, Lynn. 1997. „Against Deliberation”. Political Theory 25, no. 3: 347–376.

Schudson, Michael. 2006. „The trouble with experts — and why democracies need them”. Theory and Society 35: 491–506.

Sellers, Mortimer N.S. 2009. „The Republican Foundations of International Law”. W: Legal Republicanism: National and International Perspectives, red. Samantha Besson i José Luis Martí, 187–204. Oxford: Oxford University Press.

Shapiro, Ian. 2006. Stan teorii demokracji. Tł. Izabela Kisilowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Shapiro, Ian. 2012. “On Non-domination”. University of Toronto Law Journal 62: 293–335.

Skinner, Quentin. 1986. „The Paradoxes of Political Liberty”. W: The Tanner Lectures on Human Values. Volume VII, red. Sterling M. McMurrin, 225–250. Cambridge: Cambridge University Press.

Skinner, Quentin. 2002. „Introduction: Seeing Things Their Way”. W: Quentin Skinner. Visions of Politics. Volume I: Regarding Method, 1–7. Cambridge: Cambridge University Press.

Skinner, Quentin. 2013. Wolność przed liberalizmem. Tł. Agata Czarnecka. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Slaughter, Steven. 2005. Liberty Beyond Neo-liberalism. A Republican Critique of Liberal Governance in a Globalising Age. New York: Palgrave Macmillan.

Slaughter, Steven. 2018. „Republicanism and International Political Theory”. W: Oxford Handbook for International Political Theory, red. Chris Brown i Robyn Eckersley, 626–639. Oxford: Oxford University Press.

Sunstein, Cass R. 1985. „Interest Groups in American Public Law”. Stanford Law Review 38: 29–87.

Sunstein, Cass R. 1988. „Beyond the Republican Revival”. Yale Law Journal 97: 1539–1590.

Szlachta, Bogdan. 2001. „Wolność republikańska. Na marginesie debaty o tradycji republikańskiej w ‘atlantyckiej’ myśli politycznej”. Państwo i Społeczeństwo 1, nr 1: 207–232.

Thomas, Christopher Alexander. 2015. „Globalising Sovereignty”? Pettit’s Neo-Republicanism, International Law and International Institutions”. The Cambridge Law Journal, 74 (3): 568–591.

Thompson, Michael J. 2013. „Reconstructing Republican Freedom: A Critique of the Neo-Republican Concept Of Freedom As Non-Domination”. Philosophy and Social Criticism 39 (3): 277–298.

Urbinati, Nadia. 2012. “Competing for Liberty: The Republican Critique of Democracy”. American Political Science Review 106, no. 3: 607–621.

Waldron, Jeremy. 2004. „Judicial Review and Republican Government”. W: That Eminent Tribunal, red. Christopher Wolfe, 159–180. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Watkins, David. 2015. „Institutionalizing Freedom as Nondomination: Democracy and the Role of the State”. Polity. T. 47, no. 4: 508–534.

White, Stuart. 2019. „Horizontalism, Public Assembly, and the Politics of Republican Democracy”. W: Republicanism and the Future of Democracy, red. Yiftah Elazar i Geneviève Rousselière, 247-265. Cambridge: Cambridge University Press.

Young, Iris Marion. 1990. Justice and the Politics of Difference. Princeton, NJ: Princeton University Press.