Stefana Swieżawskiego interpretacja Tomasza z Akwinu koncepcji jednostkowienia duszy ludzkiej w świetle wybranych stanowisk tomistycznych

Martyna Koszkało

doi:10.18290/rf25733.4

Data publikacji : 2025-09-30

Tom 73 Nr 3 (2025)

Stefana Swieżawskiego interpretacja Tomasza z Akwinu koncepcji jednostkowienia duszy ludzkiej w świetle wybranych stanowisk tomistycznych

Martyna Koszkało

https://orcid.org/0000-0002-1475-4319

DOI: https://doi.org/10.18290/rf25733.4

Abstrakt

W artykule przedstawiam główne tezy rozprawy Stefana Swieżawskiego Centralne zagadnienie tomistycznej nauki o duszy (Commensuratio animae ad hoc corpus). Podkreślam różnice między interpretacją Swieżawskiego a sposobami odczytania koncepcji Akwinaty we współczesnym tomizmie, koncentrując się na następujących zagadnieniach: problematyce jednostkowienia w ogóle, problematyce jednostkowienia duszy ludzkiej, problematyce związanej z pojęciem ciała i teorią animacji. Zwracam uwagę, że koncepcja commensuratio stanowiła dobre uzasadnienie dla głównych tez chrześcijańskiej antropologii, takich jak jednostkowa nieśmiertelność duszy, perspektywa zmartwychwstania ciałem czy wizja człowieka jako jedności psychofizycznej (antyplatonizm). Ukazuję, że koncepcja embriogenezy w wersji Akwinaty, którą Swieżawski akceptował, jest dziś trudna do utrzymania zarówno ze względu na aktualny stan wiedzy biologicznej, jak i trudności metafizyczne. W dyskusji nad problematyką zasady jednostkowienia proponuję potraktować commensuratio animae ad hoc corpus jako zasadę kompletności jednostki, a nie samej jednostkowości.

Słowa kluczowe:

Tomasz z Akwinu, tomizm, jednostkowienie, dusza ludzka, hylemorfizm

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Chenu, Marie-Dominique. 2001. Wstęp do filozofii św. Tomasza z Akwinu. Tłum. Hanna Rosnerowa. Kęty: Wydawnictwo Antyk.

Donceel, Joseph F. 1970. „Immediate Animation and Delayed hominization”. Theological Studies 31 (1): 76–105. https://doi.org/10.1177/004056397003100103.

Eberl, Jason T. 2005. „Aquinas’s Account of Human Embryogenesis and Recent Interpretations”. Journal of Medicine and Philosophy 30 (4): 379–394. https://doi.org/10.1080/036053 10591008559.

Eckert, Willehad Paul. 1974. Thomas von Aquino. Interpretation und Rezeption, Studien und Texte. Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag.

Gilson, Étienne. 1960. Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu. Tłum. Teresa Dmochowska (pseud. Jan Rybałt). Warszawa: IW Pax.

Gilson, Étienne. 1969. L’Esprit de la philosophie médiévale. Paris: J. Vrin.

Jones, David A. 2012. „Thomas Aquinas, Augustine, and Aristotle on delayed animation”. The Thomist 76 (1): 1–36.

Krąpiec, Mieczysław A. 1988. Metafizyka. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Kulik, Maciej. 2020. „Arystotelesowsko-tomistyczna koncepcja animacji a współczesne spory bioetyczne”. Rocznik Tomistyczny 9 (2): 187–202.

Maryniarczyk, Andrzej. 2013. „Spór o opóźnioną animację. Prawdziwy czy pozorny problem?”. W: Wokół genezy człowieka. Studia i rozprawy, red. Piotr S. Mazur, 55–90. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Mascall, Eric L. 1961. Istnienie i analogia. Tłum. Jolanta W. Zielińska. Warszawa: IW Pax.

Nerczuk, Zbigniew. 2002. „Stefan Swieżawski (biogram)”. Ruch Filozoficzny 59 (1): 157–163.

Owens, Joseph. 1994. „Thomas Aquinas”. W: Individuation in Scholasticism. The Later Middle Ages and the Counter-Reformation, 1150-1650, red. Jorge J.E. Gracia, 173–194. Albany: State University of New York Press.

Pasnau, Robert. 2002. Thomas Aquinas on Human Nature. Cambridge: Cambridge University Press.

Stein, Edyta. 1995. Byt skończony a byt wieczny. Tłum. Immakulata J. Adamska. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.

Steenberghen, Fernand van. 2005. Filozofia w wieku XIII. Tłum. Edward I. Zieliński. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Stump, Eleonore. 2021. Akwinata. Tłum. Piotr Lichacz. Poznań–Warszawa: Wydawnictwo „W drodze” – Instytut Tomistyczny.

Swieżawski, Stefan. 1938. „Nauka o duszy w Metafizyce Arystotelesa”. Przegląd Filozoficzny 41 (4): 395–421.

Swieżawski, Stefan. 1948. „Centralne zagadnienie tomistycznej nauki o duszy. (Commensuratio animae ad hoc corpus)”. Przegląd Filozoficzny 44 (1-3): 131–189.

Swieżawski, Stefan. 1995. Święty Tomasz na nowo odczytany. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.

Tomasz z Akwinu. 1984. „Streszczenie teologii”. Tłum. Jacek Salij. W: Tomasz z Akwinu. Dzieła wybrane, 10–131. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.

Tomasz z Akwinu. 1996. Kwestia o duszy. Tłum. Zofia Włodek, Włodzimierz Zega. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Tomasz z Akwinu. 2003. Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi. T. 1. Tłum. Zofia Włodek, Włodzimierz Zega. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.

Tomasz z Akwinu. 2008. „O jedności intelektu przeciw Awerroistom”. Tłum. Mikołaj Olszewski. W: Siger z Brabantu, św. Tomasz z Akwinu, Idzi Rzymianin. Spór o jedność intelektu, 186–297. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Tomasz z Akwinu. 2009. Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi. T. 3. Tłum. Zofia Włodek, Włodzimierz Zega. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.

Torrell, Jean-Pierre. 1996. Saint Thomas Aquinas. Washington: Catholic University of America.

Torrell, Jean-Pierre. 2005. „Aktualna sytuacja studiów nad św. Tomaszem na Zachodzie”. Tłum. Agnieszka Kuryś. W: Jean-Pierre Torrell. św. Tomasz teolog, 25–56. Warszawa–Kęty: Instytut Tomistyczny–Wydawnictwo Antyk.