Language – Thought – Reality: The Stoic Theory of λεκτόν

Weronika Kuncewicz

doi:10.18290/rf25734.10

Data publikacji : 2025-12-29

Tom 73 Nr 4 (2025)

Język – myśl – rzeczywistość. Stoicka teoria λεκτόν

Weronika Kuncewicz

DOI: https://doi.org/10.18290/rf25734.10

Abstrakt

W artykule rekonstruuję najważniejsze terminy z zakresu stoickiej semiotyki. Sądzę, że uważna analiza filologiczna pozwala wyjaśnić kilka uznawanych powszechnie za niejasne tekstów źródłowych oraz wydobyć niezwykle oryginalną teorię odniesienia. Najważniejszym z rozważanych terminów jest lekton (znaczenie zdania). Ze względu na konsekwentne rozróżnianie zastosowania bliskoznacznych czasowników ύφεστάναι (hyphistanai) oraz ὑπάρχειν (hyparkhein) proponuję rozumienie tego pierwszego jako ‘istnienie w zależności od wyobrażenia’, drugiego zaś jako ‘istnienie w zależności od przedmiotu cielesnego’. W połączeniu z analizą ἀσώματα (axiomata), a także kilku innych szczegółowych pojęć, możliwe jest zrekonstruowanie spójnej, oszczędnej teorii, o znacznej mocy wyjaśniającej, na gruncie której sądy prawdziwe pozostają w ścisłym związku ze światem realnym, a w przypadku sądów fałszywych relacja ta jest „rozluźniona”, lecz wciąż samo istnienie w świecie takich sądów satysfakcjonująco uzasadnione.

Słowa kluczowe:

semiotyka, stoicyzm, lekton, teoria sądu

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kuncewicz, W. (2025). Język – myśl – rzeczywistość. Stoicka teoria λεκτόν. Roczniki Filozoficzne, 73(4), 177–206. https://doi.org/10.18290/rf25734.10

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abramowiczówna, Zofia, red. 1962. Słownik grecko-polski. T. 3. Warszawa: PWN.

Bailey, Dominic. 2014. „The Structure of Stoic Metaphysics”. Oxford Studies in Ancient Philosophy 46: 253–309.

Brunschwig, Jaques. 1994. Papers in Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.

Brunschwig, Jaques. 2006. Stoic Metaphysics. W: The Cambridge Companion to the Stoics. E-book, red. Brad Inwood, 206–232. Cambridge: Cambridge University Press.

Bobzien, Susanne. 2021. „Frege plagiarized the Stoics”. W: Themes in Plato, Aristotle, and Hellenistic Philosophy: Keeling Lectures 2011–2018. E-book, red. Fiona Leigh, 149–206. London: University of London Press.

Bocheński, Józef M. 1957. Ancient Formal Logic. Amsterdam: North-Holland Publishing Co.

Cimatti, Felice. 2022. „Λεκτόν and Use. Wittgenstein and the Incorporeal”. Journal for the Philosophy of Language, Mind and Arts 3 (1): 103–118.

Dąmbska, Izydora. 1984. Wprowadzenie do starożytnej semiotyki greckiej. Studia i teksty. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Durand, Marion. 2018. Language and Reality: Stoic Semantics Reconstructed. Rozprawa naukowa. University of Toronto. https://hdl.handle.net/1807/102858.

Durand, Marion. 2019. „What Does “This” Mean? Δεῖξις and the Semantics of Demonstratives in Stoic Propositions”. Methodos (19). https://doi.org/10.4000/methodos.6023.

Durand, Marion. 2024. „The Stoic Theory of Case”. Apeiron 57 (4): 611–639.

Frede, Michael. 1987. „The Original Notion of Cause”. W: Michael Frede. Essays in Ancient Philosophy, 125–150. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Frede, Michael. 1999. The Stoic notion of a lekton. W: Language, red. Stephen Everson, 109–128. Cambridge: Cambridge University Press.

Goldschmidt, Victor. 1972. „῾Υπάρχειν et ὑφιστάναι dans la philosophie stoïcienne”. Revue des Études Grecques 85 (406–408): 331–344.

Graeser, Andreas. 1977. On Language, Thought, and Reality in Ancient Greek Philosophy. Dialectica (31): 359-388.

Harven, Vanessa de. 2012. The Coherence of Stoic Ontology. Rozprawa doktorska. University of California. https://escholarship.org/uc/item/3wg7m1w0.

Ierodiakonou, Katerina. 2024. „Stoics on Conceptions and Concepts”. W: Conceptualising Concepts in Greek Philosophy, red. Gábor Betegh i Voula Tsouna, 237–258. Cambridge: Cambridge University Press.

Long, Anthony A. 1971. „Language and Thought in Stoicism”. W: Problems in Stoicism, red. Anthony A. Long, 75–113. London: Athlone Press.

Mates, Benson. 1971. Logika stoików. Tłum. Andrzej Kruk. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.

Misiuna, Krystyna. 1991. Ontologiczne założenia języka. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne.

O’Toole, Robert R., i Raymond E. Jennings. 2004. „The Megarians and the Stoics”. W: Handbook of the History of Logic. T. 1, red. Dov M. Gabbay i John Woods, 397–522. Amsterdam: Elsevier.

Sedley, David. 1984. „The Stoic Theory of Universals”. Southern Journal of Philosophy 23 (nr specjalny): 87–92.

Sellars, John. 2010. Stoicism. Durham: Acumen.

Stefańczyk, Andrzej. 2025. „Status ontyczny stoickich lekta”. Roczniki Filozoficzne 73 (3): 245–277.

Tiuryn, Tomasz. 2021 „The notion of «pragma» in Aristotle’s theory of signification”. Przegląd Tomistyczny 27: 123–160.

Totschnig, Wolfhart. 2013. „Bodies and Their Effects: The Stoics on Causation and Incorporeals”. Archiv für Geschichte der Philosophie 95 (2): 119–147.