Dwie osoby w jednej głowie? O pewnej (wątpliwej) interpretacji ontologicznej komisurotomii

Tomasz Kąkol

doi:10.18290/rf24724.3

Data publikacji : 2024-12-30

Tom 72 Nr 4 (2024)

Dwie osoby w jednej głowie? O pewnej (wątpliwej) interpretacji ontologicznej komisurotomii

Tomasz Kąkol

https://orcid.org/0000-0002-0960-0753

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24724.3

Abstrakt

Komisurotomia wzbudza zainteresowanie naukowców i filozofów zajmujących się choćby zagadnieniem tożsamości osobowej. Niektórzy wyciągnęli z eksperymentów na komisurotomikach bardzo daleko idące wnioski ontologiczne, np. że komisurotomia powoduje podwojenie świadomego umysłu (Gazzaniga 2018) czy też że ujawnia fakt, że także zdrowi ludzie tak naprawdę nie są jedną, ale dwiema osobami (Puccetti). Ewentualnie, że podwojenie ‘ja’ dotyczy przynajmniej komisurotomików z bilateralizacją systemu werbalnego (Gazzaniga, LeDoux). W artykule staram się wskazać, że te interpretacje nie są uprawnione, odwołując się m.in. do argumentu fenomenologicznego, rozróżnienia na ‘ja’ przeżywane i narracyjne oraz analogii z różnymi agnozjami.

Słowa kluczowe:

‘ja’, komisurotomia, ontologia, tożsamość osobowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baillie, James. 1993. Problems in Personal Identity. New York: Paragon House.

Bradshaw, John L. 1981. „In two minds”. The Behavioral and Brain Sciences 4, nr 1: 101-102.

Bremer, Józef. 2008. Osoba – fikcja czy rzeczywistość? Tożsamość i jedność ja w świetle badań neurologicznych. Kraków: Aureus.

Brewer, Bill. 2001. „Bodily Awareness and the Self”. W: The Body and the Self, red. Jose Luis Bermudez, Anthony Marcel, Naomi Eilan, 291-309. Cambridge, MA–London: Bradford Book/MIT Press.

Cole, Jonathan. 2010. „Agency with Impairments of Movement”. W: Handbook of Phenomenology and Cognitive Science, red. Shaun Gallagher, Daniel Schmicking, 655-670. Dordrecht–New York–Heidelberg–London: Springer.

Coons, Philip M. 1996. „Depersonalization and Derealization”. W: Handbook of Dissociation. Theoretical, Empirical, and Clinical Perspectives, red. Larry K. Michelson, William J. Ray, 291-305. New York: Springer Science+Business Media, LLC.

Damásio, António R. 1999. Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg. Tłum. Maciej Karpiński. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Damásio, António R. 2000. Tajemnica świadomości. Ciało i emocje współtworzą świadomość. Tłum. Maciej Karpiński. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Eccles, John C. 1981. „Mental dualism and commissurotomy”. The Behavioral and Brain Sciences 4, nr 1: 105.

Gallagher, Shaun i Dan Zahavi. 2008. The Phenomenological Mind. An Introduction to Philosophy of Mind and Cognitive Science. London–New York: Routledge (polski przekład: Fenomenologiczny umysł. Tłum. M. Pokropski, Warszawa: PWN 2015).

Gazzaniga, Michael S., Joseph E. LeDoux. 1981. The Integrated Mind. New York: Springer Science+Business Media, LLC.

Gazzaniga, Michael S. 2018. The Consciousness Instinct. Unraveling the Mystery of How the Brain Makes the Mind. New York: Farrar, Straus and Giroux.

Geschwind, Norman. 1981. „The perverseness of the right hemisphere”. The Behavioral and Brain Sciences 4, nr 1: 106-107.

Gillett, Grant. 1986. „Brain Bisection and Personal Identity”. Mind 95, nr 378: 224-229

Greaves, George B. i George H. Faust. 1996. „Legal and Ethical Issues in the Treatment of Dissociative Disorders”. W: Handbook of Dissociation. Theoretical, Empirical, and Clinical Perspectives, red. Larry K. Michelson, William J. Ray, 595-615. New York: Springer Science+Business Media, LLC.

van der Hart, Onno, Hilde Bolt i Bessel A. van der Kolk. 2005. „Memory Fragmentation in Dissociative Identity Disorder”. Journal of Trauma and Dissociation 6(1): 55-70.

Jaśkowski, Piotr i Blandyna Skalska. 2009. „Intencja a prymowanie podprogowe”. Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki 8, nr 21: 155-167.

Kąkol, Tomasz. 2010. „Przeciw substancjalizmowi”. Filozofia Nauki 18, nr 4(72): 121-134.

Kąkol, Tomasz. 2013. „Ingardenowska ontologia czasu i procesu a prezentyzm”. Filozofia Nauki 21, nr 2(82): 117-129.

Kąkol, Tomasz. 2020. „Fenomenologia ucieleśniona (embodied phenomenology) a teza o tożsamości psychofizycznej”. Edukacja Filozoficzna 69: 37-72.

Kąkol, Tomasz. [b.d.1]. Problem psychofizyczny w świetle argumentu Lewisa-Kima, 1-38. Dostęp: 17.06.2024, https://www.academia.edu/44420773/Problem_psychofizyczny_w_%C 5%9Bwietle_argumentu_Lewisa_Kima.

Kąkol, Tomasz. [b.d.2]. O kilku argumentach za tezą o identyczności psychofizycznej, 1-9. Dostęp: 17.06.2024, https://www.academia.edu/76234158/O_kilku_argumentach_za_tez %C 4%85_o_identyczno%C5%9Bci_psychofizycznej.

van der Knaap, Lisette. 2010. The Corpus Callosum and Brain Hemisphere Communication. How does the corpus callosum mediate interhemispheric transfer? Master Thesis. Utrecht: Utrecht University.

Kosslyn, Stephen M., Jeffrey D. Holtzman, Martha J. Farah i Michael S. Gazzaniga. 1985. „A Computational Analysis of Mental Image Generation: Evidence From Functional Dissociations in Split-Brain Patients”. Journal of Experimental Psychology: General 114, nr 3: 311-341.

Laureys, Steven. 2009. „Arousal vs Awareness”. W: The Oxford Companion to Consciousness, red. Tim Bayne, Axel Cleeremans, Patrick Wilken, 58-60. Oxford: Oxford University Press.

LeDoux, Joseph E. i Michael S. Gazzaniga. 1981. „The brain and the split brain: A duel with duality as a model of mind”. The Behavioral and Brain Sciences 4, nr 1: 109-110.

Munevar, Gonzalo. 2012. The Myth of Dual Consciousness in the Split Brain: Contrary Evidence from Psychology and Neuroscience, 30-34. BMI Press. Dostęp: 5.08.2023, http://www. brain-mind-institute.org/ICBM-2012/proceedings-html/full%20paper/paper%2016.pdf.

Puccetti, Roland. 1973. „Brain Bisection and Personal Identity”. The British Journal for the Philosophy of Science 24, nr 4: 339-355.

Puccetti, Roland. 1981. „The case for mental duality: Evidence from split-brain data and other considerations”. The Behavioral and Brain Sciences 4, nr 1: 93-99.

Puccetti, Roland. 1981a. „Author’s Response”. The Behavioral and Brain Sciences 4, nr 1: 116-123.

Puccetti, Roland. 1982. „Rigterink on Mental Division”. Canadian Journal of Philosophy 12, nr 1: 75-76.

Puccetti, Roland. 1983. „Author’s Response”. The Behavioral and Brain Sciences 6, nr 4: 735-739.

Ramachandran, Vilayanur S. i Diane Rogers-Ramachandran. 2008. „To wszystko zwierciadła”. Świat Nauki 1, nr 9: 66-69.

Ray, William J. 1996. „Dissociation in Normal Populations”. W: Handbook of Dissociation. Theoretical, Empirical, and Clinical Perspectives, red. Larry K. Michelson, William J. Ray, 51-66. New York: Springer Science+Business Media, LLC.

Reinders Antje A. T. S., Ellert R. S. Nijenhuis, Anne M.J. Paans, Jakob Korf, Antoon T. M. Willemsen i Johan A. den Boer. 2003. „One brain, two selves”. NeuroImage 20, nr 4: 2119-2125.

Rey, Georges. 1983. „The lack of a case for mental duality”. The Behavioral and Brain Sciences 6, nr 4: 733-734.

Ross, Colin A. 1996. „History, Phenomenology and Epidemiology of Dissociation”. W: Handbook of Dissociation. Theoretical, Empirical, and Clinical Perspectives, red. Larry K. Michelson, William J. Ray, 3-24. New York: Springer Science+Business Media, LLC.

Schulte, Tilman i Eva M. Müeller-Oehring. 2010. „Contribution of Callosal Connections to the Interhemispheric Integration of Visuomotor and Cognitive Processes”. Neuropsychology Review 20: 174-190.

Seymour Samantha E., Patricia A. Reuter-Lorenz i Michael S. Gazzaniga. 1994. „The disconnection syndrome. Basic findings reaffirmed”. Brain 117: 105-115.

Sierra, Mauricio. 2009. „Depersonalization”. W: The Oxford Companion to Consciousness, red. Tim Bayne, Axel Cleeremans, Patrick Wilken, 223-225. Oxford: Oxford University Press.

Strawson, Galen. 2003. „The Self”. W: Personal Identity, red. John Barresi, Raymond Martin, 335-377. Oxford: Blackwell.

Strawson, Galen. 2011. „The Minimal Subject”. W: The Oxford Handbook of The Self, red. Shaun Gallagher, 253-278. New York: Oxford University Press.

Vanderlinden Johan, Onno van der Hart i Katalin Varga. 1996. „European Studies of Dissociation”. W: Handbook of Dissociation. Theoretical, Empirical, and Clinical Perspectives, red. Larry K. Michelson, William J. Ray, 25-49. New York: Springer Science+ Business Media, LLC.

Weinstein, Edwin A. 1981. „Extinction and hemi-inattention: Their relation to commissurotomy”. The Behavioral and Brain Sciences 4, nr 1: 114-115.

Zahavi, Dan. 2005. Subjectivity and Selfhood. Investigating the First-Person Perspective. Cambridge, MA: Bradford Book/MIT Press.

Zahavi, Dan. 2011. „Unity of Consciousness and the Problem of Self”. W: The Oxford Handbook of The Self, red. Shaun Gallagher, 316-335. New York: Oxford University Press.

Ziembiński, Zygmunt. 2006. Logika praktyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

[film] Severed Corpus Callosum pt_1. Dostęp: 8.09.2023, https://youtu.be/zx53Zj7EKQE.