Policjant jako minister iudicis. Analiza reguł policyjnego zabijania w ramach etyki tomistycznej

Wojciech Kilan

doi:10.18290/rf24724.4

Data publikacji : 2024-12-30

Tom 72 Nr 4 (2024)

Policjant jako minister iudicis. Analiza reguł policyjnego zabijania w ramach etyki tomistycznej

Wojciech Kilan

https://orcid.org/0000-0003-1507-1787

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24724.4

Abstrakt

W niniejszej analizie poddane badaniu zostały szczególne działania państwa, które przeciwdziałają szkodzeniu dobru wspólnoty, a mianowicie śmiercionośne działania funkcjonariuszy policyjnych. W tym celu pokazano najpierw, czym odróżniają się one od innych typów państwowego zabijania, a mianowicie zabijania wskutek wyroku sądowego oraz zabijania w ramach konfliktu zbrojnego. Następnie, rozważone zostały dwa główne typy śmiercionośnych działań policyjnych: (1) działania niosące ryzyko pozbawienia kogoś życia oraz (2) działania zmierzające bezpośrednio do śmierci jednostki. Wskazano szczegółowo, kiedy policjanci mają uprawnienie do podjęcia się takich działań.

Zagadnienie śmiercionośnych działań policyjnych zostało przeanalizowane z perspektywy tomistycznej. Poza odwoływaniem się do pism Akwinaty, poddane krytycznej analizie zostały stanowiska współczesnych badaczy, czerpiących z tradycji tomistycznej – Johna Finnisa, Edwarda Fesera, Gregory’ego Reichberga, Wendy Hicks oraz Benjamina Wisniewskiego.

Słowa kluczowe:

etyka, filozofia tomistyczna, działania śmiercionośne, etyka policyjnego zabijania, Edward Feser, John Finnis, Gregory Reichberg

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aquinas, Thomas. 1953. Quaestiones disputatae de potentia. W: Idem. Quaestiones disputatae, red. P. Bazzi, Mannes Calcaterra, Tito Centi, E. Odetto, Paul Pession (red.), vol. 2, ed. IX.

Aquinas, Thomas. 1895. Summa theologiae, IIª-IIae q. 1-56 cum commentariis Caietani. W: idem. Opera omnia, iussu impensaque Leonis XIII. P.M. edita, vol. 8. Roma: Fratres Ordinis Praedicatorum.

Aquinas, Thomas. 1897. Summa theologiae, IIª-IIae q. 57-122 cum commentariis Caietani. W: idem. Opera omnia, iussu impensaque Leonis XIII. P.M. edita, vol. 9. Roma: Fratres Ordinis Praedicatorum.

Bachrach, David S. 2003. Religion and the Conduct of Was c.300–c.1215. Martlesham: Boydell Press.

Barnes, Jonathan. 2008. „The Just War”. W: The Cambridge History of Later Medieval Philosophy. From the Rediscovery of Aristotle to the Disintegration of Scholasticism 1100-1600, red. Norman Kretzmann, Anthony Kenny, Jan Pinborg, Eleonore Stump. Cambridge: Cambridge University Press.

Duff, Antony. 2012, „Guiding Commitments and Criminal Liability for Attempts,” Criminal Law and Philosophy 6(3): 411-427. DOI: 10.1007/s11572-012-9170-0.

Dean, Trevor. 2019. „Police Forces in Late Medieval Italy: Bologna, 1340–1480”. Social History 44(2): 151-172. DOI: 10.1080/03071022.2019.1579974.

Feser, Edward i Joseph Bessette. 2019. By Man Shall His Blood Be Shed. San Francisco: Ignatius Press.

Finnis, John. 1998. Aquinas. Moral, Political, and Legal Theory. Oxford: Oxford University Press.

Flieger, Karolina. 2010. „Historia policji od czasów II wojny światowej do współczesności”. Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa 3, nr 8: 147-149.

Gracjan. 1879. Decretum Magistri Gratiani, red. Emil Freidberg, t. 1. Lipsiae: B. Tauschnitz.

Gracjan. 1993. The Treatise on Laws. Przeł. Augustine Thompson OP. Washington: The Catholic University of America Press.

Hicks, Wendy J. 2004. „Constraints in the Police Use of Force: Implications of the Just War Tradition”. American Journal of Criminal Justice 28, nr 2: 255-270. DOI:10.1007/ BF0288 5875.

Husak, Douglas. 2012. „Why Punish Attempts at All?: Yaffe on the Transfer Principle,” Criminal Law and Philosophy 6(3): 399-410. DOI: 10.1007/s11572-012-9147-z.

Jałoszyński, Kuba. 2012. „Strzał ratunkowy – rozwiązanie sytuacji zakładniczej w działaniach policyjnych”. Kultura Bezpieczeństwa. Nauka-Praktyka-Refleksje 10: 31-38.

Kołodko, Piotr. 2014. „Uwagi na temat odpowiedzialności ‘Magistratus Populi Romani’ w świetle prawa prywatnego oraz prawa publicznego”. Zeszyty Prawnicze 14, nr 3: 117-147.

Kosmaty, Piotr. 2020. „Strzał ratunkowy jako okoliczność wyłączająca bezprawność czynu”. Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 12, nr 23: 254-270.

Marciniak, Beata. 2015. „Racjonalizacja odpowiedzialności za usiłowanie popełnienia przestępstwa (między teorią obiektywną a subiektywną)”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 74: 59-69.

Mielnik, Marcin. 2018. „U źródeł policji polskiej: spojrzenie na tradycje w literaturze dwudziestolecia międzywojennego”. Studia Bezpieczeństwa Narodowego 13, nr 1: 87-98. DOI: 10.37055/sbn/129899.

Misiuk, Andrzej. 2008. Historia policji w Polsce od X wieku do współczesności. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.

Mommsen, Theodor. 2010. Römisches Strafrecht. Cambridge: Cambridge University Press.

Pasek A. (2021), „O genezie instytucji usiłowania i pracach nad jej ujęciem w projekcie polskiego kodeksu karnego z 1932 roku”. Acta Universitatis Wratislaviensis 332: 99-113. DOI: 10.19195/0524-4544.332.7.

Pieprzny, Stanisław. 2011. Policja. Organizacja i funkcjonowanie. Warszawa: Wolters Kluwer.

Plescia, Jospeh. 2001. „Judicial Accountability and Immunity in Roman Law”. The American Journal of Legal History 45(1): 51-70. DOI: 10.2307/3185349.

Popławski, Henryk. 1963. „Granice przygotowania i usiłowania”. Palestra 7, nr 2/62: 26-31.

Reichberg, Gregory. 2005. „Aquinas on Defensive Killing: A Case of Double Effect?”. The Thomist: A Speculative Quarterly Review 69(3): 341-370. DOI: 10.1353/tho.2005.0014.

Rufinus. 1902. Summa Decretorum, red. Heinrich Singer. Paderborn: Ferdinand Schoningh.

Rufinus. 1963. Summa Decretorum, red. Heinrich Singer. Aalen: Scientia Verlag.

Sitarz, Olga. 2015. Czynny żal związany z usiłowaniem w polskim prawie karnym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Soto, Domingo de. 1589. De Iustitia et Iure. Medina del Campo: Benito Boyer–Francisco del Canto.

Suárez, Franciszek. 1612. Tractatus de legibus ac Deo legislatore: in decem libros distributus. Conimbricae: Gomez de Loureyro Academiae.

Toledo, Francisco. 1625. Instructio sacerdotum ac poenitentium, vulgo Summa, in libros octo distincta. Roma: Dominici Franzini.

Wisniewski ,Benjamin N. 2017. Soldier, Officer, Citizen: Applying Just War Theory to Police Use of Force. St. Louis: Uniwersytet Missouri-St. Louis.

Yaffe, Gideon. 2010. Attempts: In the Philosophy of Action and the Criminal Law. Oxford: Oxford University Press.

Yaffe, Gideon. 2014. „Criminal Attempts”. The Yale Law Journal 124, nr 1: 92-157.

Yaffe, Gideon. 2009. „Trying, Acting and Attempted Crimes”. Law and Philosophy 28, nr 2: 109-162. DOI: 10.1007/s10982-008-9034-x.

Zoll, Andrzej. 2009. „Sprawstwo bez wykonania czynu zabronionego”. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny 71, nr 2: 175-183.