Język Polski
English
Rola tolerancji w demokracji epistemicznej Spinozy
Abstrakt
Traktat teologiczno-polityczny (TTP) Spinozy zawiera dwa główne argumenty za tolerancją, jeden teologiczny, drugi polityczny. W świetle tego drugiego, zdolność do osądzania ma podstawę w mocy każdej jednostki i nie może być przezwyciężona ani odrzucona. To jednostka, a nie państwo, jest par excellence podmiotem osądu tego, co prawdziwe i dobre. Jednak w Traktacie politycznym (TP) tłum zajmuje centralne miejsce. Tłum, pojęcie, którego Spinoza rzadko używa we wcześniejszych pracach, wydaje się podkreślać, że im potężniejsze jednostki stają się wespół z innymi, tym bardziej prawdopodobne jest, że unikną błędu w osądzie. Czy ten kontrast oznacza, że argument TP odwołujący się do tłumu podważa polityczny argument TTP za tolerancją? W niniejszym artykule pokazuję, że zagrożenie, jakie dla argumentu politycznego za tolerancją wydaje się stanowić podkreślenie w TP epistemicznych kompetencji tłumu, jest tylko pozorne. W tym celu dowodzę, że Spinoza, pod wpływem Machiavellego, popiera szczególną formę demokracji epistemicznej, która z kolei wymaga zarówno wielości, jak i różnorodności. W rezultacie odkrywamy trzeci argument za tolerancją w TP, wywodzący się z argumentu z demokracji epistemicznej.
Słowa kluczowe:
Spinoza, tolerancja, demokracja epistemiczna, mnogość, tłumSzczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
