Law and Freedom

Sonja Lavaert

doi:10.18290/rf24723.1

Data publikacji : 2024-09-27

Tom 72 Nr 3 (2024)

Prawo a wolność

Sonja Lavaert

https://orcid.org/0000-0002-8884-2338

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24723.1

Abstrakt

W niniejszym artykule skupię się najpierw na rozróżnieniu, jakiego Spinoza dokonuje w swoim dziele Tractatus theologico-politicus między różnymi dążeniami ludzkimi i dwiema różnymi koncepcjami prawa — naturalnego i ad arte — w odniesieniu do wolności. Wychodząc od tych rozróżnień i celu, jaki przyświeca Spinozie w jego filozoficznych dociekaniach, rozważę następnie, czy zaszła zmiana między wcześniej powstałym TTP a późniejszym, niedokończonym Tractatus politicus. Oba teksty naznaczone są naturalistycznym zwrotem, obojętnością wobec religii, moralną neutralnością, utożsamieniem prawa i władzy oraz zaprzeczeniem naturalnej hierarchii. Mimo to w TP można zaobserwować pewną zmianę — naturalistyczne przesłanki są w tym dziele wyraźniejsze, kondycja ludzka wysuwa się na pierwszy plan, a użycie pojęć staje się bardziej precyzyjne, na przykład „ludzie” zostają zastąpieni przez „tłum”. W poszukiwaniu źródeł i aspektów zwrotu naturalistycznego oraz specyficznej ewolucji pojęciowej między TTP a TP rozważymy przykład Machiavellego (a następnie Lukrecjusza), koncepcję wolnej republiki De la Courta opartą na Machiavellim oraz rewolucyjne idee Van den Endena mające na celu ulepszenie idei jego poprzedników. Różne aspekty związane z wykorzystaniem koncepcji tłumu w TP zostaną następnie przeanalizowane w odniesieniu do wspomnianych źródeł i aspektów, aby ostatecznie powrócić do wyjściowych pytań dotyczących prawa i wolności.

Słowa kluczowe:

Spinoza, Machiavelli, Lukrecjusz, De la Court, Van den Enden, wolna republika, demokracja, zwrot naturalistyczny, virtù, potential, wolny tłum

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anonymus [Hubert Languet]. Vindiciae contra tyrannos: sive, de Principis in Populum, Populique in Principem legitime potestate. Stephano Junio Bruto Celta Auctore. Edinburgh, 1579. Published also in Nicolai Machiauelli Florentini Princeps. Frankfurt, Zetzner, 1608.

Bertelli, Sergio. “Noterelle machiavelliane: un codice di Lucrezio e Terenzio.” Rivista storica italiana 73 (1961): 544–53.

Bertelli, Sergio. “Ancora su Machiavelli e Lucrezio.” Rivista storica italiana 76 (1964): 774–79.

Brown, Alisson. The Return of Lucretius to Renaissance Florence. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2010.

Catalogus van de bibliotheek der Vereniging Het Spinozahuis te Rijnsburg. Leiden: Brill, 1965.

Chaui, Marilena. “La plèbe et le vulgaire dans le Tractatus politicus.” In Spinoza et la politique, edited by Humberto Giannini, Pierre-François Moreau, and Patrice Vermeren, 95–118. Paris: L’Harmattan, 1997.

Court, Johan/Pieter de la. Consideratien en exempelen van staat, Omtrent De Fundamenten van allerley regeringe. Beschreven door V. H. Amsterdam: Ian Iacobsz Dommekracht, 1660.

Court, Johan de la, and Pieter de la Court. Consideratien van Staat, Ofte Politike Weeg-Schaal beschreven door VH. Amsterdam: Iacob Volckerts, 1661.

Court, Johan de la, and Pieter de la Court. Politike discoursen, handelende in ses onderscheide boeken van Steeden, Landen, Oorlogen, Kerken, Regeeringen en Zeeden. Beschreven door D.C. Leiden: Pieter Hakius, 1662.

Enden, Franciscus van den. Kort verhael van Nieuw-Nederlants Gelegentheit, Deughden, Natuerlijke Voorrechten, en byzondere bequaemheidt ter Bevolkingh. N.p., 1662.

Enden, Franciscus van den. Vrye Politijke Stellingen, en Consideratien van Staat. Amsterdam: Pieter Arentsz. Raep, 1665.

Enden, Franciscus van den. Vrije Politijke Stellingen. Edited by Wim Klever. Amsterdam: Wereldbibliotheek, 1992.

Ginzburg, Carlo. Nondimanco. Machiavelli, Pascal. Milan: Adelphi, 2018.

Koerbagh, Adriaan. Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd sonder verdriet, geplant door Vreederyk Waarmond &c. Amsterdam: n.p., 1668.

Lavaert, Sonja. Democratic Thought from Machiavelli to Spinoza. Translated by Albert Gootjes. Edinburgh: EUP, 2024.

Lavaert, Sonja. Het perspectief van de multitude. Agamben, Machiavelli, Negri, Spinoza, Virno. Brussel: VUBPress, 2011.

Lavaert, Sonja. “Passive Tolerance versus Political Engagement. Antistius Constans, Koerbagh, Van den Enden, and Spinoza.” Roczniki Filozoficzne 70, no. 4 (2022): 302–4.

Lavaert, Sonja. Vrijheid, gelijkheid, veelheid. Het moderne democratie-denken van Machiavelli tot Spinoza en zijn kring. Brussel: VUBPress, 2020.

Lavaert, Sonja, and Pierre-François Moreau, eds. Spinoza et la politique de la multitude. Paris: Kimé, 2021.

Lavaert, Sonja, And Winfried Schröder, Eds. The Dutch Legacy. Radical Thinkers Of The 17th Century And The Enlightenment. Boston: Brill, 2017.

Lucretius (Titus Lucretius Carus). De Rerum Natura. Ms. Vat. Ross. 884. Https://Digi. Vatlib.It/View/MSS_Ross.884.

Lucretius (Titus Lucretius Carus). Over De Natuur. Translated By Aegidius W. Timmerman, Edited By Piet H. Schrijvers. Amsterdam: Atheneum-Polak & Van Gennep, 1984.

Machiavelli, Niccolò. Nicolai Machiauelli Florentini Princeps &C. Frankfurt: Lazarus Zetzner, 1608.

Machiavelli, Niccolò. Tutte le opere di Nicolo Machiavelli. N.p., 1550 [1610-1629].

Machiavelli, Niccolò. Opere 1. Edited by Corrado Vivanti. Turin: Einaudi-Gallimard, 1997.

Machiavelli, Niccolò. Opere 3. Edited by Corrado Vivanti. Turin: Einaudi, 2005.

Machiavelli, Niccolò. The Chief Works and Others. Translated by Allan Gilbert. 3 vols. Durham, NC: Duke University Press, 1965.

Negri, Antonio. L’anomalia selvaggia. Saggio su potere e potenza in Baruch Spinoza. Milan: Feltrinelli, 1981.

Negri, Antonio. “Reliqua desiderantur. Congettura per una definizione del concetto di democrazia nell’ultimo Spinoza.” Studia Spinozana 1 (1985): 143–81.

Negri, Antonio. Spinoza sovversivo. 1992. Republished in the collection Spinoza, 286–378. Rome: DerriveApprodi, 1998.

Panichi, Alessio. “At the Root of an Ongoing Debate: Machiavelli, Lucretius, and the Rossiano 884.” Culture del testo e del document 19, no. 56 (2018): 5–32.

Spinoza, Benedictus de. Tractatus theologico-politicus. Hamburg: Henricus Künrath, Jan Rieuwertsz, 1670.

Spinoza, Benedictus de. Opera posthuma. Amsterdam, 1677. Facsimile edited by Pina Totaro. Macerata: Quodlibet, 2008.

Spinoza, Benedictus de. De Nagelate Schriften. Amsterdam, 1677.

Spinoza, Benedictus de. The Collected Works of Spinoza. 2 vols. Edited and translated by Edwin Curley. Princeton: Princeton University Press, 1985, 2016.

Van Binsbergen, Thomas. Spinoza, Critique and Freedom. The Tractatus Theologico-Politicus and its Contemporary Readers. PhD diss., Vrije Universiteit Brussel, 2024.

Visentin, Stefano. La libertà necessaria. Teoria e pratica della democrazia in Spinoza. Pisa: ETS, 2001.

Visentin, Stefano. “Between Machiavelli and Hobbes: The Republican Ideology of Johan and Pieter De la Court.” In The Dutch Legacy. Radical Thinkers of the 17th Century and the Enlightenment, edited by Sonja Lavaert and Winfried Schröder, 227–48. Boston: Brill, 2017.

Weststeijn, Arthur. Commercial Republicanism in the Dutch Golden Age. The Political Thought of Johan & Pieter de la Court. Leiden: Brill, 2012.