Czy phrónēsis jest jedną z wielu praktycznych umiejętności?

Natasza Szutta

doi:10.18290/rf24722.25

Data publikacji : 2024-06-28

Tom 72 Nr 2 (2024)

Czy phrónēsis jest jedną z wielu praktycznych umiejętności?

Natasza Szutta

https://orcid.org/0000-0002-4114-927X

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24722.25

Abstrakt

Niniejszy artykuł wpisuje się w ożywioną obecnie dyskusję na temat tego, czy istnieje coś, co nazywamy mądrością praktyczną. Od początków etyki phrónesis była pojmowana jaka jedna z najważniejszych cnót. We współczesnej etyce, za sprawą sytuacjonistów – etyków silnie inspirowanych wynikami badań w obszarze psychologii społecznej – zakwestionowano istnienie cnót, a pośród nich phrónesis. Strategią przezwyciężenia sytuacjonistycznej krytyki było ujęcie cnót jako praktycznych umiejętności na poziomie eksperckim (takich jak np. wirtuozerskich umiejętności gry na instrumencie), których istnienia nikt nie kwestionuje.

Autorka wykazuje podobieństwa i różnice między umiejętnościami praktycznymi a cnotami. Odnosi się do ujęcia phrónesis jako specyficznej cnoty, która spełnia wiele różnych funkcji. Zastanawia się, czy strategia obrony tradycyjnie ujmowanej cnoty jako umiejętności praktycznej na poziomie eksperckim jest słuszna; czy nie jest ona jednak pewnym rodzajem trudnego do zaakceptowania redukcjonizmu.

Słowa kluczowe:

mądrość praktyczna, phronesis, umiejętności praktyczne, cnoty, eksperci moralni

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arystoteles 2000. Etyka Nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska. W: idem, Dzieła wszystkie. T. 5, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Anscombe, Elisabeth.1958. „Modern Moral Philosophy”. Philosophy 33: 1–19 (pol.: „Nowożytna filozofia moralności”. Tł. Maksymilian Roszyk. Ethos 92: 39–60.

Annas, Julia. 1993. The Morality of Happiness. Oxford: Oxford University Press (pol.: przekład rozdziału „Cnoty”. Tł. Jacek Jaśtal. W: Etyka i charakter, red. Jacek Jaśtal, 85–138. Kraków: Aureus.

Annas, Julia. 2011. Intelligent Virtue. Oxford: Oxford University Press.

Audi, Robert. 1995. „Acting from Virtue”. Mind 104: 449–471 (pol.: „Działanie wypływające z cnoty”. Tł. Jacek Jaśtal. W: Etyka i charakter, red. Jacek Jaśtal, 139–164. Kraków: Aureus).

De Caro, Mario. i Maria Silvia Vaccarezza. 2020. „Morality and Interpretation: The Principle of Phronetic Charity”. Ethical Theory and Moral Practice 23, no.2: 295–307.

De Caro, Mario. Maria Silvia Vaccarezza i Ariele Niccoli. 2018, „Phronesis as Ethical Expertise: Naturalism of Second Nature and the Unity of Virtue”. The Journal of Value Inquiry 52, no. 3: 287–305.

De Caro, Mario, Massimo Marraffa i Maria Silvia Vaccarezz. 2021. „The Priority of Phronesis. How to Rescue Virtue Theory from Its Critics”. W: Practical Wisdom, red. Mario De Caro i Maria Silvia Vaccarezza, 29–51. London & New York: Routledge.

Doris, John M. 2002. Lack of Character: Personality and Moral Behavior. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.

Dreyfus, Hubert L., i Stuart E. Dreyfus. 2014, „What is Moral Maturity? Towards a Phenomenology of Ethical Expertise”. W: Skillful Coping: Essays on the phenomenology of everyday perception and action, red. Hubert L. Dreyfus i Mark A. Wrathall, 183-205. Oxford: Oxford University Press.

Harman, Gilbert. 1999. „Moral Philosophy Meets Social Psychology: Virtue Ethics and the Fundamental Attribution Error”. Proceedings of the Aristotelian Society 99: 315–331.

Harman, Gilbert. 2000. „The Nonexistence of Character Traits”. Proceedings of the Aristotelian Society 100: 223–226.

Jacobson, Daniel. 2005. „Seeing by Feeling: Virtues, Skills, And Moral Perception”. Ethical Theory and Moral Practice 8: 387–409.

Kahneman, Daniel. 2011. Thinking, Fast and Slow, New York: Farrar, Straus and Giroux, 2011 (pol.: Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Tłum. Piotr Szymczyk. Poznań: Media Rodzina, 2012).

Kamtekar Rachana. 2004. „Situationism and Virtue Ethics on Content of our Character”. Ethics 114: 458–491.

Lapsley, Daniel. 2021. „The Developmental Science of Phronesis”. W: Practical Wisdom, red. Mario de Caro i Maria Silvia Vaccarezza, 138–159. London, New York: Routledge.

MacIntyre, Alasdair. 1981. After Virtue. Notre Dame: University of Notre Dame Press. (pol.: Dziedzictwo cnoty. Tł. Adam Chmielewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996).

Meilaender, Gilbert,. 1984. The Theory and Practice of Virtues, Notre Dame: Notre Dame University.

Miller, Christian B. 2021. „Flirting With Skepticism About Practical Virtue”. W: Practical Wisdom, red. Mario de Caro i Maria Silvia Vaccarezza, 52–69. London, New York: Routledge.

Phillips, Jennifer, Gary K, Klein, Winston R. Sieck. 2004. „Expertise in judgment and decision making: a case for training intuitive decision skills”. W: Blackwell Handbook of Judgment and Decision-making, red. Derek J. Koehler i Nigel Harvey, 297–315. Hoboken, NJ: Blackwell Publishing.

Russel, Daniel C. 2009. Practical Intelligence and the Virtues. Oxford: Oxford University Press.

Schuster, Nick. 2023. „The Skill Model: A Dilemma for Virtue Ethics”. Ethical Theory and Moral Practice 26: 447–461.

Sticher, Matt. 2015. „Practical Skills and Practical Wisdom”. Australasian Journal of Philosophy 94, no. 3: 1–14.

Snow, Nancy. 2008. Virtues as Social Intelligence. New York: Routledge.

Swartwood, Jason D. 2016. „Wisdom as an Expert Skill”. Ethical Theory and Moral Practice 16: 511–528.

Wallace, James D.1978. Virtues and Vices, Ithaca–London: Cornell University Press.