Strategie uchylania zarzutu błędu genetycznego w ramach genealogii uzasadniającej

Paweł Pijas

doi:10.18290/rf24722.20

Data publikacji : 2024-06-28

Tom 72 Nr 2 (2024)

Strategie uchylania zarzutu błędu genetycznego w ramach genealogii uzasadniającej

Paweł Pijas

https://orcid.org/0000-0002-7694-7482

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24722.20

Abstrakt

Błąd genetyczny to nieformalny błąd w rozumowaniu (fallacy) polegający na pomieszaniu kontekstu odkrycia i kontekstu uzasadniania oraz przyjęciu, że deskryptywne przesłanki dotyczące genezy danego twierdzenia mają znaczenie normatywne, przesądzają jego wartość logiczną lub mogą być wykorzystywane w celu jego uzasadniania bądź obalania. Błąd genetyczny stanowi więc podstawowy i być może „śmiertelny” zarzut wobec metod filozoficznych, które koncentrując się na badaniu genezy przekonań, nie rezygnują zarazem z normatywnych ambicji. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie możliwych strategii obrony przed tym zarzutem, wypracowanych w niedawnej anglosaskiej filozofii (post) analitycznej w ramach refleksji nad relatywnie nową formą takiej metody, jaką jest tak zwana genealogia uzasadniająca (wykorzystywana i analizowana w pracach między innymi E. Craiga, B. Williamsa, M. Fricker, M. Queloza). Artykuł składa się z trzech części. Część pierwsza służy prezentacji metody genealogii uzasadniającej. W części drugiej omawiam zagadnienie błędu genetycznego. W części trzeciej analizuję trzy strategie uchylania zarzutu błędu genetycznego, sformułowane w kontekście genealogii uzasadniającej: 1) strategię normatywnej skromności, 2) strategię logiczną, 3) strategię funkcjonalistyczno-pragmatyczną. W ramach konkluzji twierdzę, że zarzut błędu genetycznego nie musi skutecznie podważać normatywnych ambicji genealogii uzasadniającej.

Słowa kluczowe:

genealogia uzasadniająca, błąd genetyczny, historycyzm, kontekst odkrycia, kontekst uzasadnienia, funkcjonalizm, pragmatyzm

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Blackburn, Simon. 2004. Oxfordzki słownik filozoficzny. Tłum. zbiorowe, red. Jan Woleński. Kraków: Książka i Wiedza,.

Craig, Edward. 1987. „The Practical Explication of Knowledge”. Proceedings of the Aristotelian Society. New Series 87: 211–226. DOI: https://doi.org/10.1093/aristotelian/87.1.211.

Craig, Edward. 1990. Knowledge and The State of Nature. An Essay in Conceptual Synthesis. Oxford University Press, New York. DOI: https://doi.org/10.1093/0198238797.001.0001

Craig, Edward. 2007. „Genealogies and The State of Nature”. W: Bernard Williams. Contemporary Philosophy in Focus, red. Alan Thomas, 181-200. New York: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511611278.009

Dutilh-Novaes, Catarina. 2015. „Conceptual Genealogy for Analytic Philosophy”. W: Beyond the Analytic-Continental Divide. Pluralist Philosophy in the Twenty-First Century, red. Jeffrey A. Bell, Andrew Cutrofello, Paul M. Livingston, 75-108., New York, London: Routledge, DOI: https:// doi.org/10.4324/9781315766621

Fricker, Miranda. 2007. Epistemic Injustice. Power & the Ethics Of Knowing. New York: Oxford University Press,. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198237907.001.0001

Gemel, Aleksander. 2013. Kognitywna teoria prototypu: próba filozoficznej analizy, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo”, 19, s. 75-88. DOI: https://doi.org/10.31648/hip.537

Goudge, T. A. 1961. „The Genetic Fallacy”. Synthese 13, s. 41-48. DOI: https://doi.org/10.1007/ BF00485935.

Hume, David. 1962. Dialogi o religii naturalnej. Naturalna historia religii. Tł. Anna Hochfeld. Warszawa: państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Klement, Kevin C.. 2002. „When is Genetic Reasoning Not Fallacious”. Argumentation 16: 383–400. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1021132731699.

Koopman, Colin. 2013. Genealogy as a Critique. Foucault and the Problems of Modernity, Indiana University Press, Bloomington.

Kusch, Martin, i Robin McKenna. 2020. „The Genealogical Method in Epistemology”. Synthese 97: 1057–1076. DOI: https://doi.org/10.1007/s11229-018-1675-1

Lavine, Thelma. 1962. „Reflections on The Genetic Fallacy“.Social Research 29, no. 3: 321–336.

Nietzsche, Fryderyk. 2003. Z genealogii moralności. Tł. Leopold Staff. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.

Pashman, Jon. 1970. „Is The Genetic Fallacy a Fallacy?” Southern Journal of Philosophy 8 (1): 57–62. DOI: https://doi.org/10.1111/j.2041-6962.1970.tb02093.x.

Pijas, Paweł. 2021. Etyka i kontyngencja. Bernarda Williamsa projekt etyki antyteoretycznej, Lublin: Wydawnictwo Academicon. DOI: https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475 896

Pijas, Paweł. 2024. „Metoda genealogii uzasadniającej. Zarys problematyki”. Rocznik Filozoficzny Ignatianum, w druku.

Popper, Karl. 2002. The Logic of Scientific Discovery. New York: Routledge.

Queloz, Matthieu. 2020. „How Genealogies Can Affect the Space of Reasons?” Synthese 197 (5): 2005-2027. DOI: https://doi.org/10.1007/s11229-018-1777-9

Queloz, Matthieu. 2021. The Practical Origins of Ideas. Genealogy as Conceptual Reverse-Engineering, Oxford University Press, New York. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/978019 8868705. 001.0001.

Reichenbach, Hans. 1961. Experience and Prediction, The University of Chicago Press, Chicago.

Srinivasan, Amia. 2019. Genealogy, Epistemology and Worldmaking, „Proceedings of the Aristotelian Society” 119 (2/): 127-156. DOI: 10.1093/arisoc/aoz009

Ward, Andrew C.. 2010. The Value of Genetic Fallacies, „Informal Logic”, vol. 30, no. 1, s. 1-33. DOI: https://doi. org/10.22329/il.v30i1.1237

Williams, Bernard. 2002. Truth and Truthfulness. An Essay in Genealogy. New Jersey: Princeton University Press,. DOI: https://doi. org/10.1515/9781400825141.