Liberalna utopia i zwierciadło religii

Kamil Aksiuto

doi:10.18290/rf24724.14

Published : 2024-12-30

Vol. 72 No. 4 (2024)

Liberal Utopia and the Mirror of Religion

Kamil Aksiuto

https://orcid.org/0000-0002-4768-8936

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24724.14

Abstract

Richard Rorty was a staunchly secular intellectual, an atheist who also embraced anticlericalism. Nevertheless, it is my contention that in his vision of liberal utopia some affinities with religion can be detected. In the present article I start by reconstructing the reasons behind Rorty’s critical evaluation of religion’s role in liberal democracy. I stress that those reasons are rooted in the American philosopher’s specific understanding of antiauthoritarianism. Then I move on to the connections between the project of liberal utopia developed by Rorty and religion, especially with Christian religious tradition. I argue that his liberal utopia is something akin to civil religion. Hence, it does not seem like a mere accident that hope emerges as one of the main themes in the last period of American neopragmatists’ creative output.

Keywords:

hope, religion, Rorty Richard, utopia

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Crosby, Donald A. 1972. „Religion and Solitariness”. Journal of the American Academy of Religion 40, nr 1: 21-35.

Fraser, Nancy. 1989. „Solidarity or Singularity? Richard Rorty Between Romanticism and Technocracy”. W: Unruly practices: power, discourse, and gender in contemporary social theory, 93-110. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Grigoriev, Serge. 2011. „Rorty, Religion, and Humanism”. International Journal for Philosophy of Religion 70, nr 3: 187-201. https://doi.org/10.1007/s11153-011-9315-4.

Leszczyński, Damian. 2011. „Pragmatyzm: trywializm i purytanizm”. Lectiones & Acroases Philosophicae 4, nr 2: 235-262.

Lewis-Kraus, Gideon. 2003. „An Interview with Richard Rorty”. The Believer nr 3, 1.06.2003. Dostęp: 15.06.2024, https://www.thebeliever.net/an-interview-with-richard-rorty/.

Marcel, Gabriel. 1984. Homo viator: wstęp do metafizyki nadziei. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX

Morawski, Stefan. 1995. „List do profesora Richarda Rorty’ego”. W: Między pragmatyzmem a postmodernizmem: wokół filozofii Richarda Rorty’ego, red. Andrzej Szahaj, 137-146. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.

Pieper, Josef. 2000. O miłości, nadziei i wierze. Tłum. Irena Gano i Krzysztof Michalski. Poznań: W drodze.

Rauschenbusch, Walter. 2007. Christianity and the Social Crisis in the 21st Century: The Classic That Woke up the Church, red. Paul Raushenbush. New York: HarperOne.

Rorty, Richard. 1998. Achieving our Country. Leftist Thought in Twentieth-Century America. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Rorty, Richard. 1999. „Pragmatism as Anti-Authoritarianism”. Revue Internationale de Philosophie 53 (207): 7-20.

Rorty, Richard. 2002. „Hope and the Future”. Peace Review 14, nr 2: 149-155. https://doi.org/10. 1080/10402650220140166.

Rorty, Richard. 2003. „Religion in the Public Square: a Reconsideration”. Journal of Religious Ethics 31, nr 1: 141-149.

Rorty, Richard. 2005. „Anticlericalism and Atheism”. W: Richard Rorty, Gianni Vattimo. The Future of Religion, red. Santiago Zabala. Tłum. William McCuaig. New York: Columbia University Press.

Rorty, Richard. 2006a. Take Care of Freedom and Truth Will Take Care of Itself : Interviews with Richard Rorty, red. Eduardo Mendieta. Stanford, Calif.: Stanford Univ. Press.

Rorty, Richard. 2006b. „Wybawienie od egotyzmu: James i Proust jako ćwiczenie duchowe”. Tłum. Arkadiusz Żychliński. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja nr 1/2 (97/98): 181-204.

Rorty, Richard. 2007a. „Afterword: Buds That Never Opened”. W: Walter Rauschenbusch. Christianity and the Social Crisis in the 21st Century: The Classic That Woke up the Church, red. Paul Raushenbush, 347-350. New York: HarperOne.

Rorty, Richard. 2007b. Philosophy as Cultural Politics. Philosophical Papers, Volume 4. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press.

Rorty, Richard. 2009a. Filozofia jako polityka kulturalna. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.

Rorty, Richard. 2009b. Przygodność, ironia i solidarność. Tłum. Wacław Jan Popowski. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

Rorty, Richard. 2010. Spełnianie obietnicy naszego kraju. Myśl lewicowa w dwudziestowiecznej Ameryce. Tłum. Andrzej Karalus i Andrzej Szahaj. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Rorty, Richard. 2013. Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo. Tłum. Janusz Grygieńć. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Rorty, Richard. 2022. Filozofia a zwierciadło przyrody. Tłum. Michał Szczubiałka. Wydanie rozszerzone i poprawione. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Sieczkowski, Tomasz. 2017. „Rawls, Rorty, etnocentryzm i miejsce religii”. W: Granice sacrum: wymiary religijności w myśli współczesnej, red. Tomasz Sieczkowski, Paweł Grabarczyk, 67-87. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Sławek, Tadeusz. 2015. „Subtelny żarłok i pierzaste stworzenie : nadzieja, obietnica, utopia”. W: Drogi nadziei, red. Zofia Zarębianka, Katarzyna Dybeł, 39–54. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydawnictwo Naukowe. https://doi.org/10.15633/97883 74384636.05.

Smith, Nicholas H. 2005. „Rorty on Religion and Hope”. Inquiry 48, nr 1: 76-98. https://doi.org/ 10.1080/00201740510015365.

Szacki, Jerzy. 2000. Spotkania z utopią. Warszawa: Sic!

Szahaj, Andrzej. 2012. Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Taylor, Charles. 1994. Sources of the Self: The Making of the Modern Identity. Cambridge: Mass: Harvard University Press.

Voparil, Christopher J. 2006. Richard Rorty: Politics and Vision. Lanham: Rowman & Littlefield Publ.

Westbrook, Robert B. 2005. Introduction. W: Democratic Hope: Pragmatism and the Politics of Truth, 1-17. Ithaca, N.Y: Cornell University Press.