Arystoteles, Tomasz z Akwinu, Jan Duns Szkot: Kilka uwag o różnicy między starożytnym i średniowiecznym pojmowaniem cnoty

Martyna Koszkało

doi:10.18290/rf24722.24

Published : 2024-06-28

Vol. 72 No. 2 (2024)

Aristotle, Thomas Aquinas, John Duns Scotus: A Few Comments on the Difference Between the Ancient and the Medieval Understanding of Virtue

Martyna Koszkało

https://orcid.org/0000-0002-1475-4319

DOI: https://doi.org/10.18290/rf24722.24

Abstract

The article presents the Greek ideal of a virtuous man presented in Aristotle's ethics in contrast to the equivalent of this ideal present in Christian culture (Thomas Aquinas, John Duns Scotus). Certain elements of Aristotle’s ethics aroused controversy, especially elitism and the megalópsychos model, and had to be transformed in Christian ethics. Due to the new anthropological model (man as a sinful being), the concept of virtue has undergone some modification, especially in voluntaristic trends, because a virtuous person, despite having a good character, is susceptible to fall. The article presents the concept of the causal relationship between virtue and free will, referring to the comments of Thomas Aquinas and John Duns Scotus. Since there is no place for libertarian free will in Aristotle’s ethics, his virtuous moral ideal is closed in its perfection. The difference between the perspective of Christian and Greek ethics is that in Christian ethics, subjectivity is realized more in the free acts of the subject than in practical rationality. Therefore, virtue cannot determine free will in a way that would deprive the will of freedom understood in a libertarian sense.

Keywords:

Aristotle, Aquinas, John Duns Scotus, virtue, free will, magnanimous

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Arystoteles. 1996. Etyka nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska. W: Dzieła wszystkie. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bejczy, István. 2011. The Cardinal Virtues in the Middle Ages. Leiden: Brill.

Dahl, Norman O. 1984. Practical Reason, Aristotle, and the Weakness of the Will. Minneapolis: University of Minnnesota Press.

Destrée, Pierre. 2007. „Aristotle on the Causes of Akrasia”. W: Akrasia in Greek Philosophy: From Socrates to Plotinus, red. Christopher Bobonich i Pierre Destrée, 139–166. Leiden: Brill

Duns Szkot, Jan. 1956. Doctoris Subtilis et Mariani, Joanis Duns Scoti. Ordinatio I [Ord. I], d. 4–10. Opera omnia, vol. 4, red. C. Balić, M. Bodewig, S. Bušelić, P. Čapkun-Delić, B. Hechich, I. Jurić, B. Korošak, L. Modrić, S. Nanni, I. Reinhold, O. Schäfer. Città del Vaticano: Typis Polyglottis Vaticanis.

Duns Szkot, Jan. 1959. Doctoris Subtilis et Mariani, Joanis Duns Scoti. Ordinatio I [Ord. I], d. 26–40 [Opera omnia, vol. 10], eds. eds. B. Hechich, B. Huculak, J. Percan, S. Ruiz de loizaga, Città del Vaticano: Typis Vaticanis.

Duns Szkot, Jan. 1997. B. Ioannis Duns Scoti Opera philosophica. T. IV: Quaestiones super libros Metaphysicorum Aristotelis, libri VI-IX, red. Girard J. Etzkorn, Robert R. Andrews, Bernardo C. Bazàn, Mechthild Dreyer. St. Bonaventure, N.Y.: Franciscan Institute, St. Bonaventure University.

Duns Szkot, Jan. 2007. Doctoris Subtilis et Mariani, Joanis Duns Scoti. Ordinatio III [Ord. III], d. 11–25 [Opera omnia, vol. 5], red. B. Hechich, B. Huculak, J. Percan, S. Ruiz de loizaga, Città del Vaticano: Typis Vaticanis.

Duns Szkot, Jan. 2013. Doctoris Subtilis et Mariani, Joanis Duns Scoti. Ordinatio IV [Ord. III], d. 43–249 [Opera omnia, vol. 14], red.. B. Hechich, J. Percan, S. Recchia, S. Ruiz de loizaga, V. Salamon, H. Pica, Città del Vaticano: Typis Vaticanis.

Galewicz, Włodzimierz. 2002. Z Arystotelesem przez greckie tragedie. Glosy i ilustracje do Etyki Nikomachejskiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Galewicz, Włodzimierz. 2003. Z Arystotelesem przez greckie tragedie. Cz. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Gottlieb, Paula. 2006. „The Practical Syllogism”. W: The Blackwell Guide to Aristotle’s Nicomachean Ethics, red. Richard Kraut, 218–233. Oxford: Blackwell Publishing.

Hoffmann, Tobias. 2008. „Albert the Great and Thomas Aquinas on Magnanimity”, W: Virtue Ethics in the Middle Ages: Commentaries on Aristotle’s Nicomachean Ethics, 1200–1500, red István Bejczy, Brill’s Studies in Intellectual History 160. 101-129. Leyde, Boston: Brill.

Irwin, Terence. 2007. The Development of Ethics: A Historical and Critical Study. Vol. 1. Oxford: Oxford University Press.

Jaeger, Werner. 1962. Paideia. Tłum. Marian Plezia. T. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Judycki, Stanisław. 2006. „Tożsamość i wolna wola”. Diametros 7: 199–204.

Judycki, Stanisław. 2012. „Kuszenie i wolna wola. O pewnym rozwiązaniu problemu natury relacji między ludzką wolnością a wszechwiedzą Boga”. Filo-Sofija 19 (4): 21–36.

Kenny, Anthony. 1996. „The Practical Syllogism and Incontinence”. Phronesis 2: 163–184.

Kent, Bonnie. 1995. Virtues of the Will: The Transformation of Ethics in the Late Thirteenth Century. Washington DC: Catholic University of America Press.

MacIntyre, Alasdair C. 1995. Krótka historia etyki. Historia filozofii moralności od czasów Homera do XX wieku. Tł. Adam Chmielewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

MacIntyre, Alasdair C. 1996. Dziedzictwo cnoty. Studium z historii moralności. Tłum. Adam Chmielewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

MacIntyre, Alasdair C. 2007. Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność?, red. Adam Chmielewski, Dorota Drałus, Andrzej Orzechowski i Stanisław Filipowicz. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Marenbon, John. 2019. „Magnanimity, Christian Ethics, and Paganism in the Lat-in Middle Ages”. W: The Measure of Greatness: Philosophers on Magnanimity, red. Sophia Vasalou, 88–116. Oxford: Oxford University Press.

Noone, Timothy B. 2007. „Nature, Freedom, and Will: Sources of Philosophical Reflection”. Proceedings of the American Catholic Philosophical Association 81: 1–23.

Pine, Gregory. 2019. „Magnanimity and Humility according to St. Thomas Aquinas”. The Thomist: A Speculative Quarterly Review 82 (2): 263–286.

Saarinen, Risto. 1994. Weakness of the Will in Medieval Thought: From Augustine to Buridan. Leiden, New York, Köln: Brill.

Sokolowski, Robert. 2015. Bóg wiary i rozumu: podstawy chrześcijańskiej teologii. Tłum. Michał Romanek. Kraków: Fundacja Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii.

Stump, Eleonore. 2022. „Humility, Courage, Magnanimity: a Thomistic Account”. Scientia et Fides 10 (2): 23–29.

Szutta, Natasza. 2017. Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą? Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót. Lublin: Wydawnictwo Academicon.

Tomasz z Akwinu. 1962. Suma teologiczna. T. 21. Tłum. Pius Bełch, Londyn: Veritas.

Tomasz z Akwinu. 1965. Suma teologiczna. T. 12. Tłum. Feliks Wojciech Bednarski, Londyn: Veritas.

Tomasz z Akwinu. 2006. Traktat o cnotach, Summa teologii I-II, q. 49–67. Tłum. Włodzimierz Galewicz. Kęty: Wydawnictwo Antyk.

Wilejczyk, Magdalena. 2011. „O władaniu sobą. Etyka człowieka (nie)opanowanego”. Principia 54–55: 177–189.

Żełaniec, Wojciech. 2017. „Czy i dlaczego arystotelejski słaby wolą (ἀκρατής [akratēs]) nie wybiera?”. Roczniki Filozoficzne 65 (3): 5–32.