Odpowiedzialność prawna za niezgodne z prawem postępowanie ze zwłokami podczas badań archeologicznych

Michał Najman

doi:10.18290/rnp23333.2

Data publikacji : 2024-02-27

Tom 33 Nr 3 (2023)

Odpowiedzialność prawna za niezgodne z prawem postępowanie ze zwłokami podczas badań archeologicznych

Michał Najman

https://orcid.org/0000-0001-8207-8458

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp23333.2

Abstrakt

Pomimo licznych wątpliwości natury prawnej i etycznej status prawny zwłok ludzkich wciąż nie został jednoznacznie określony. Ta luka prawna stwarza stan niepewności dla wielu zawodów. Wśród nich niewątpliwie znajdują się archeologowie. W przypadku tego zawodu niewłaściwe postępowanie ze zwłokami może rodzić konsekwencje prawne na gruncie kodeksu karnego, ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz wydanych do niej rozporządzeń, ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a nawet kodeksu cywilnego. Tym samym omówienia wymaga sposób postępowania ze zwłokami ludzkimi odkrytymi podczas prowadzenia badań archeologicznych. Rozważenia wymaga również określenie sposobu postępowania ze zwłokami w różnym stadium rozkładu, jak również ustalenie konwergencji w przedmiocie ekshumacji oraz badań archeologicznych, a co z tego wynika, rozważenia, czy zasady postępowania ze zwłokami ludzkimi obowiązujące podmiot przeprowadzający ekshumację mogą lub powinny być stosowane również przez archeologów i na odwrót.

Słowa kluczowe:

zwłoki, badania archeologiczne, odpowiedzialność prawna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andrejew Igor, Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1989.

Birnbacher Dieter, Philosophisch-ethische Überlegungen zum Status des menschlichen Leichnams, [w]: Körper ohne Leben: Begegnung und Umgang mit Toten, red. Norbert Stefenelli, Wiedeń: Böhlau Verlag 1998.

Bojarski Tadeusz, Odmiany podstawowych typów przestępstw w polskim prawie karnym, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1982.

Buchała Kazimierz, Odpowiedzialność za przestępstwa kwalifikowane przez następstwa czynu, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” (1972), nr 1, s. 18-30.

Florek Marek, Badania archeologiczne, poszukiwanie zabytków, wydawanie pozwoleń na nie. Absurdy, wewnętrzne sprzeczności, niekonsekwencje i braki w przepisach prawnych ich dotyczących oraz propozycje zmian, „Raport” (2019), nr 14, s. 137-149.

Florek Marek, Ekshumacje czy badania archeologiczne, „Raport” (2020), nr 15 s. 369-375.

Florek Marek, Kilka uwag o ustawowych definicjach zabytku archeologicznego i badań archeologicznych oraz ich konsekwencjach, „Ochrona Zabytków” (2019), nr 2, s. 11-29.

Gardocka Teresa, Czy zwłoki ludzkie są rzeczą i co z tego wynika?, [w:] Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. J. Gołaczyński, J. Mazurkiewicz, J. Turłukowski, D. Karkut, Wrocław: Oficyna Prawnicza 2015, s. 268-280.

Górecki Adam, Metody wykorzystywane przez polskich kryminalistyków i archeologów przy eksploracji mogił – różnice i zbieżności, „Folia Archaeologica” (2017), nr 32, s. 23-46.

Górniok Oktawia, Kodeks karny. Komentarz. Tom 2: Komentarz do artykułów 117-363, Gdańsk: Arche 2005.

Jastrzębska Emilia, Prawne aspekty eksponowania szczątków ludzkich w muzeach polskich, „Prawo w Muzeach” (2015), nr 56, s. 183-189.

Kalita Tomasz, Śmierć mózgu jako granica prawnokarnej ochrony życia człowieka, „Prokuratura i Prawo” (2016), nr 7-8, s. 39-53.

Lach Arkadiusz, Komentarz do art. 262 Kodeksu karnego, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. Violetta Konarska-Wrzosek, LEX 2016.

Lernell Leszek, Wykład prawa karnego. Część ogólna, Tom 1, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1969.

Morciniec Piotr, Ludzkie zwłoki jako obiekt badawczy: dowolność działań czy normowanie?, „Diametros” (2009), nr 3, s. 78-92.

Mozgawa Marek, Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2013.

Mozgawa Marek, Komentarz do art. 262 KK [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. Marek Mozgawa, Warszawa: Wolters Kluwer 2015, nr 486987, LEX/el. 2023.

Raglewski Janusz, Komentarz do art. 216, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., red. Andrzej Zoll, LEX 2013.

Raport NIK, Ochrona zabytków archeologicznych odkrytych w związku z realizacją inwestycji budowlanych; https://www.nik.gov.pl/plik/id,18180,vp,20777.pdf [dostęp: 20.07.2022].

Rudnicki Seweryn [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, red. Seweryn Rudnicki, Stanisław Dmowski, Warszawa: LexisNexis 2009.

Stefański Ryszard, Przestępstwo znieważenia zwłok, prochów ludzkich lub grobu (art. 262 k.k.), „Prokuratura i Prawo” (2004), nr 10, s. 19-28.

Śliwowski Jerzy, Prawo karne, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1975.

Thomas Louis-Vincent, Trup. Od biologii do antropologii, Łódź: Ethos 1991.

Tomasini Floris, Research on the recently dead: an historical and ethical examination, „British Medical Bulletin” (2008), nr 1, s. 7-16.

Wasilkowski Jan, Zarys prawa rzeczowego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1963.

Wicclair Mark, Informed consent and research involving the newly dead, „Kennedy Inst. Ethics” (2002), nr 12, s. 351-372.

Witter Héctor, Der Leichnam aus der Sicht der Philosophie, [w:] „Deutsche Zeitschrift für Philosophie” (2008), nr 1, s. 97-118.

Wolter Władysław, Wykład prawa karnego. Część I, zeszyt 1, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 1970.

Wytyczne do prowadzenia badań archeologicznych. Cz. 2. Badania inwazyjne, oprac. Misiuk Zbigniew, Jakub Wrzosek, Agnieszka Oniszczuk, Michał Sekuła, Marcin Sabaciński, Karol Czajkowski, Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa 2019.