Działalność kredytowa Banku Polskiego (1924-1939). Zarys problematyki

Robert Jastrzębski

doi:10.18290/rnp24343.1

Data publikacji : 2024-11-27

Tom 34 Nr 3 (2024)

Działalność kredytowa Banku Polskiego (1924-1939). Zarys problematyki

Robert Jastrzębski

https://orcid.org/0000-0002-7265-0614

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp24343.1

Abstrakt

Artykuł dotyczy funkcjonowania polskiego banku emisyjnego, tj. Banku Polskiego, w latach 1924-1939, w zakresie prowadzonej działalności kredytowej. Według statutu banku do czynności kredytowych Banku Polskiego należało zaliczyć m.in. dyskonto weksli, warrantów, papierów wylosowanych i kuponów oraz udzielanie pożyczek, zabezpieczonych wartościami, takimi jak: złoto, srebro, papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu. Najważniejszą czynnością kredytową było dyskonto tzw. weksli kupieckich, które miały pochodzić z dokonanego obrotu gospodarczego, być płatne do 3 miesięcy i w swojej treści zawierać co najmniej dwa podpisy osób, których wypłacalność była znana Bankowi. Stanowiły one częściowe zabezpieczenie obiegu pieniężnego w kraju. Dlatego też działalność kredytowa Banku Polskiego, jak i większości ówczesnych banków emisyjnych, była oparta na trzech instrumentach, tj. kontyngentowaniu kredytów, cezurze (selekcji) weksli oraz stopie dyskontowej (procentowej). W prowadzonej przez Bank Polski działalności kredytowej w latach 1924-1939, która była zdeterminowana sytuacją ekonomiczną w państwie polskim oraz na świecie, można wyróżnić zasadniczo cztery okresy, tj. lata 1924-1926, 1927-1929, 1930-1935, 1936-1939. Wynika z tego, że Bank Polski w zakresie prowadzonej działalności kredytowej miał w okresie 1924-1939 charakter banku handlowego, przy czym łączył to z podstawowymi funkcjami, do których został powołany, tj. banku emisyjnego i banku państwa polskiego.

Słowa kluczowe:

czynności bankowe Banku Polskiego, kredyt dyskontowy, kredyt lombardowy, weksle kupieckie, pokrycie emisji pieniądza

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baka Władysław, Bankowość centralna. Funkcje. Metody. Organizacja, Warszawa 2001.

Bank Polski. Podręcznik dla władz i urzędników banku, Warszawa 1928.

Bednaruk Waldemar, Tymczasowość w strukturze Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” (2017), t. 12, nr 14, s. 23-35.

Buczkowski Tomasz Józef, Bank Polski 1828-1885, [w:] Bank Polski 1828-1928 dla upamiętnienia stuletniego jubileuszu otwarcia, Warszawa 1928, s. 47-131.

Buczkowski Tomasz Józef, Pieniądz i kredyt w okresie rozbiorów, [w:] Bank Polski 1828-1928 dla upamiętnienia stuletniego jubileuszu otwarcia, Warszawa 1928, s. 3-27.

Gluck Leopold, Bank Polski 1828-1885. Fakty i problemy, [w:] Bank Polski 1828-1885. Dla upamiętnienia 160 rocznicy otwarcia Banku Polskiego, Warszawa 1988, s. 105-113.

Grabski Władysław, Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924-1925), Warszawa 1927.

Grodek Andrzej, Idea banku narodowego (Geneza Banku Polskiego 1763-1828), Warszawa 1936.

Jastrzębski Robert, Domy składowe. Umowa składu. Dowody składowe. Komentarz do ustawy, Warszawa 2004.

Jastrzębski Robert, Funkcje weksla w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2003.

Jastrzębski Robert, Wpływ siły nabywczej pieniądza na wykonanie zobowiązań prywatno-prawnych w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2009.

Jezierski Andrzej, Leszczyńska Cecylia, Bank Polski SA 1924-1951, Warszawa 1994.

Jezierski Andrzej, Leszczyńska Cecylia, Narodowy Bank Polski 1948-1970, Warszawa 2001.

Jezierski Andrzej, Leszczyńska Cecylia, Pierwsze lata działalności Narodowego Banku Polskiego. Narodziny systemu finansowego PRL, Warszawa 1996.

Karpiński Stanisław, O bankowości w Polsce dzisiaj i jutro, Warszawa–Lublin–Łódź 1915.

Karpiński Stanisław, Pamiętnik dziesięciolecia 1915-1924, Warszawa 1931.

Karpiński Stanisław, Projekt ustawy Banku Polskiego w związku ze sprawą waluty, Warszawa 1918.

Karpiński Zygmunt, Bank Polski 1924-1939. Przyczynek do historii gospodarczej okresu międzywojennego, Warszawa 1958.

Karpiński Zygmunt, Bankowość w krajach kapitalistycznych. Problemy teorii i praktyki, Warszawa 1961.

Karpiński Zygmunt, Ustroje pieniężne w Polsce od roku 1917, Warszawa 1968.

Karpiński Zygmunt, Zarys polityki bankowej, Warszawa–Kraków–Lublin–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1924.

Komierzyńska-Orlińska Eliza, Działalność Banku Polskiego S.A., [w:] Z dziejów polskiej bankowości, red. naukowa W. Bednaruk, J. Dworas-Kulik, Lublin 2019.

Kumaniecki Kazimierz Władysław, Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912 – styczeń 1924, Warszawa–Kraków 1924.

Landau Zbigniew, Plan stabilizacyjny 1927-1930. Geneza, założenia, wyniki, Warszawa 1963.

Landau Zbigniew, Tomaszewski Jerzy, Gospodarka Polski Międzywojennej 1918-1939, t. IV: Lata interwencjonizmu państwowego 1936-1939. Warszawa 1989.

Landau Zbigniew, Tomaszewski Jerzy, Od Grabskiego do Piłsudskiego. Okres kryzysu poinflacyjnego i ożywienia koniunktury 1924-1929, t. II, Warszawa 1971.

Landau Zbigniew, Tomaszewski Jerzy, Gospodarka Polski Międzywojennej 1918-1939, t. I: W dobie inflacji 1918-1923, Warszawa 1967.

Landau Zbigniew, Tomaszewski Jerzy, Gospodarka Polski Międzywojennej 1918-1939, t. III: Wielki kryzys 1930-1935, Warszawa 1982, s. 250-254.

Leszczyńska Cecylia, Prawo bankowe i prawo giełd pieniężnych, [w:] Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. naukowa R. Jastrzębski, Warszawa 2019.

Leszczyńska Cecylia, Zarys historii polskiej bankowości centralnej, Warszawa 2010.

Nowak Henryk, Bank Polski 1924-1928, [w:] Bank Polski 1828-1928 dla upamiętnienia stuletniego jubileuszu otwarcia, Warszawa 1928.

Nowak Henryk, Bankowość i kredyt na obszarze Rzeczypospolitej przed wojną światową, [w:] Bank Polski 1828-1928 dla upamiętnienia stuletniego jubileuszu otwarcia, Warszawa 1928.

Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa, [w:] Bank Polski 1828-1928 dla upamiętnienia stuletniego jubileuszu otwarcia, Warszawa 1928.

Przepisy dla komitetów dyskontowych zatwierdzone przez Prezesa Banku dnia 16 lutego 1925 r., [w:] Bank Polski. Podręcznik dla władz i urzędników banku, Warszawa 1928.

Radziszewski Henryk, Bank Polski, Warszawa 1910.

Radziszewski Henryk, Bank Polski, Poznań 1919.

Rybarski Roman, Marka polska i złoty polski, Warszawa 1922.

Zajda Józef, Kierunki polityki walutowej Polski w okresie międzywojennym, Warszawa–Poznań 1986.