Skierowanie małżeństwa do bonum coniugum przedmiotem błędu prawnego (kan. 1099 KPK) i elementem wiedzy koniecznej o małżeństwie (kan. 1096 § 2 KPK)?

Wojciech Góralski

doi:10.18290/rnp24341.3

Data publikacji : 2024-08-23

Tom 34 Nr 1 (2024)

Skierowanie małżeństwa do bonum coniugum przedmiotem błędu prawnego (kan. 1099 KPK) i elementem wiedzy koniecznej o małżeństwie (kan. 1096 § 2 KPK)?

Wojciech Góralski

https://orcid.org/0000-0001-6548-4120

DOI: https://doi.org/10.18290/rnp24341.3

Abstrakt

W kan. 1096 § 1 KPK, określającym tzw. wiedzę konieczną o małżeństwie (scientia minima), podobnie jak w kan. 1099 KPK wskazującym przedmiot błędu prawnego (error iuris), brak jest wzmianki o dobru małżonków (bonum coniugum), co wskazywałoby, że zarówno ignorancja, jak i błąd w stosunku do tego dobra nie skutkowałyby nieważnością małżeństwa. Jakkolwiek Sygnatura Apostolska orzekła w 2013 r., iż w obu sytuacjach nie należy „wychodzić” poza przypadki określone w wymienionych kanonach, to jednak rodzi się pytanie, czy przedmiotem wiedzy koniecznej i błędu prawnego jest pominięte w tych kanonach bonum coniugum (skierowanie małżeństwa ku temu dobru, obok skierowania go ku dobru potomstwa (bonum prolis), jest celem i istotnym elementem małżeństwa); trudno wykluczyć przypadki, w których ignorancja lub błąd prawny w odniesieniu do bonum coniugum może de facto występować.

Głębsza refleksja nad znaczeniem terminu „consortium” (wspólnota) zastosowanego w kan. 1055 § 1 KPK zdaje się jednoznacznie wskazywać, iż wprawdzie brak jest „symetrii” między tymże kanonem i kan. 1096 § 1 KPK, to jednak w termin „consortium” ,,mieści w sobie” pojęcie dobra małżonków. Tym samym więc zarówno ignorancja, jak i błąd w odniesieniu do bonum coniugum mogą skutkować nieważnością małżeństwa.

Słowa kluczowe:

małżeństwo, bonum coniugum, consortium, ignorancja, błąd

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bonnet Piero Antonio, Essenza, proprietà, fini e sacramentalità (cann. 1055-1056), [w:] Diritto matrimoniale canonico, t. 1, red. P.A. Bonnet, C. Gullo, Città del Vaticano 2002, s. 93-154.

Bonnet Piero Antonio, L’errore di diritto sancito da can. 1099 CIC, ,,Ius Ecclesiae” 26 (2014), s. 380-394.

Catozzella Francesco, L’errore di diritto sul ,,bonum coniugum”. Collocazione sistematica e potenziale rilievo invalidante nel sistema matrimoniale canonico, ,,Ius Ecclsiae” 35 (2023), nr 1, s. 161-184.

Catozzella Francesco, Sabbarese Luigi, Il matrimonio nell’iter di revisione del Codice di diritto canonico. Atti editi e inediti, red. F. Catozzella, L. Sabbarese, Roma 2021.

Dappa Rafał, La scenza minima necessaia per contrarre il matrimonio nella dottrina e nella giurisprudenza rotale (Cn. 1096 CIC), Gliwice 2013.

De La Hera Alberto, El supuesto de hecho del can. 1082 § 1: ,,ignorata natura matrimonii”, ,,Ius Canonicum” (1964), nr 4, s. 550-563.

De Luca Luigi, La Chiesa e la società coniugale, [w:] La Chiesa dopo il Concilio. Atti del congresso internazionale di Diritto canonico (Roma, 14-19 gennaio 1970), t. 1, Milano 1972, s. 488-499.

De Luca Luigi, L’esclusione del ,,bonum coniugum”, [w:] La simulazione del consenso matrimoniale canonico, red. Arcisodalizio della Curia Romana, Città del Vaticano 1990, s. 125-137.

Errázuriz Mackenna Carlos José, Riflessioni circa il ,,bonum coniugum” e la nullità del matrimonio, [w:] ,,Iustitia et iudicium”. Studi di diritto matrimoniale e processuale canonico in onore Antoni Stankiewicz, t. 1, red. J. Kowal, J. Llobell, Cittá del Vaticano 2010, s.174-175.

Gierżon Ginter, Niezdolność do zawarcia małżeństwa jako kategoria kanoniczna, Warszawa 2002.

Fumagalli Carulli Omberta, Intelletto e volontà nel consesnsomatrimoniale in diritto canonico, Milano 1974.

HolböcK Carolus, Tractatus de jurisprudentia Sacrae Romanae Rotae, Graetiae–Vindobonae–Coloniae 1957.

Huber Johannes, Coniunctio, communio, consortium. Observationes ad terminologiam notionis matrimonii, ,,Peroodica” 75 (1986), s. 393-408.

Garcia Failde Juan José, El bien de los cónyuges, [w:] Curso de derecho matrimonial y proesal canónico para profesioneles del foro, t. 11, Salamanca 1994, s. 139-162.

Giacchi Orio, IL consenso nel matrimonio canonico, Milano 1968.

González y González Fernando, Ignorancia y consentimiento matrimonial, León 1982.

Góralski Wojciech, Dobro małżonków a istotne obowiązki małżeńskie. Istotne obowiązki małżeńskie wynikające ze skierowania małżeństwa ku dobru małżonków i ich ochrona prawna w świetle orzecznictwa Roty Rzymskiej, Warszawa 2010.

Góralski Wojciech, Znaczenie prawne zwrotu ,,bonum coniugum” w kan. 1055 § 1 KPK, ,,Ius Matrimoniale” (2000), nr 5, s. 43-62.

Majer Piotr, El error que determina la volindad. Can. 1099 del CIC de 1983, Pamplona 1997.

Mamberti Dominique, Indirizzo do saluto. Giornata di studio per gli Operatori dei Tribunali [7 maggio 2015], [w:] Il bonum coniugum. Rilevanza e attualità nel diritto matrimoniale canonico, Città del Vaticano 2016, s. 15-18.

Moneta Paolo, Il matrimonio nel diritto della Chiesa, Bologna 2014.

Moneta Paolo, La qualità che pr sua natura può gravemente perturbare il consortio della vita coniugale, [w:] Errore e dolo nel consenso matrimoniale canonico, Città del Vaticano 1995, s. 85-97.

Montagna Enrica, Considerazioni di tema di bonum coniugum nel diritto matrimoniale canonico ,,Il Dirito Ecclesiastico” 104 (1993), nr 1, s. 663-703.

Pastwa Andrzej, Dobro małżonków. Identyfikacja elementu ,,ad validitatem” w rzecznictwie Roty Rzymskiej, Katowice 2016.

Pastwa Andrzej, Istotne elementy małżeństwa. W nurcie odnowy personalistycznej, Katowice 2007.

Pompedda Mario Francesco, Annotazioni sul diritto matrimoniale nel nuovo Codice canonico, [w:] Il matrimonio nel nuovo Codice di Diritto Canonico. Annotazioni di diritto sostanziale e processuale, red. Z. Grocholewski, M.F. Pompedda, C. Zaggia, Padova 1984, s. 125-138.

Pompedda Mario Francesco, Il ,,bonum coniugum” nella dogmatica matrimoniale canonica, [w:] Studi di diritto matrimoniale canonico, red. M.F. Pompedda, Milano 2002, s. 102-116.

Romano Maria Teresa, La rilevanza invalidante del dolo sul consenso matrimoniale (can. 1098 C.I.C.): dottrina e giurisprudenza, Roma 2000.

Salvatori Davide, ,,Bonum coniugum”: ¿Fin del matrimonio o elemento esencial del matrimonio, o fin y elemento esencial del matrimonio?Reflexiones sobre algunas aporias lógico-sistemáticas de la jurisprudencia rotal y propuesta de lectura unitaria de la ,,questio”, ,,Periodica” 111 (2022), nr 4, s. 559-585.

Sammassimo Anna, Bonum coniugum e principio di parità, [w:] Il bonum coniugum. Rilevanza e attualità nel diritto matrimoniale canonico, red. Arcisodalizio della Curia Romana, Città del Vaticano 2016.

Sztychmiler Ryszard, Doktryna Soboru Watykańskiego II o celach małżeństwa i jej recepcja w Kodeksie Prawa Kanonicznego z roku 1983, Lublin 1993.

Todisco Vito Angelo, Il ,,bonum coniugium” tra simulazione, incapacità ed errore, [w:] Il bonum coniugum. Rilevanza e attualità nel diritto matrimoniale canonico, Città del Vaticano 2016, s. 245-265.

Villeggiante Sebastiano, Il ,,bonum coniugum” nella giurisprudenza canonica postonciliare, [w:] Il ,,bonum coniugum” nel matrimonio Canónico, red. Associazione Canonistica Italiana, Citta del Vaticano 1996, s. 155-212.

Zera Rolandus, De ignorantia in re matrimoniali, Romae 1978.

Zubert Bronisław Wenanty, Wiedza konieczna o heteroseksualności i trwałości małżeństwa w nauce prawa kanonicznego i jurysprudencji (1517-1917), Lublin 1985.