Perspective of the Audiovisual Arts: On Ways and Tools of Studying Emotions in the Current Visuals

Małgorzata Sławek-Czochra; Joanna Sosnowska

doi:10.18290/rkult231401.9

Data publikacji : 2023-10-25

Tom 14 Nr 1 (2023)

Perspektywa sztuk audiowizualnych: o sposobach i narzędziach badania emocji w aktualnych wizualizacjach

Małgorzata Sławek-Czochra

https://orcid.org/0000-0002-4732-1341

Joanna Sosnowska

https://orcid.org/0000-0001-8057-8571

DOI: https://doi.org/10.18290/rkult231401.9

Abstrakt

Emocje w sztukach wizualnych mogą być przedmiotem analizy na poziomie aktu twórczego, samego dzieła, kategorii techniki i odbioru, a także stopnia podziału na formę i treść. Badania ukazują dychotomię pomiędzy sferą intelektualną (poznawczą) a emocjonalną (estetyczną), wskazując na rolę kompetencji odbiorców, pozwalających na właściwe odczytanie kulturowego i artystycznego kodu emocji prezentowanych w dziełach wizualnych.

Artykuł jest teoretycznym przeglądem metod, trendów i narzędzi badania emocji w sztukach audiowizualnych. Przedstawia sposoby badania emocji w sztukach wizualnych: film/wideo, fotografia/grafika, wszystkie dostępne za pośrednictwem mediów. Należy je omawiać na trzech płaszczyznach: emocjonalnych celów nadawcy, emocji towarzyszących twórczości artystycznej oraz odbioru emocjonalnego. Dzieła sztuk wizualnych łączą rzeczywistość wirtualną i rzeczywistą, stąd ważny jest sposób tworzenia dzieła wizualnego. W związku z tym w artykule przedstawiono również narzędzia do badania emocji w sztuce audiowizualnej na trzech poziomach: a) w odniesieniu do środków wyrazu, b) estetycznego, c) prezentowania treści. W podsumowaniu wyraźnie widać transdyscyplinarny charakter i metodologiczny synkretyzm badań nad emocjami w sztuce audiowizualnej.

Słowa kluczowe:

emocje, dzieło sztuki, audiowizualność, komunikacja wizualna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andrzejewska, Halina. Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej. Warsaw: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1980.

Arijon, Daniel. Gramatyka języka filmowego. Warsaw: Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2008.

Bellentoni, Patti. Jeśli to fiolet, ktoś umrze. Teoria koloru w filmie. Warsaw: Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2010.

Berlyne, Daniel. Aesthetics and Psychobiology. New York: Appleton-Century-Crofts, 1971.

Brown, Blain. Światło w filmie. Translated by Karolina Kosińska. Warsaw: Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2009.

Chełkowska-Zacharewicz, Maria. “Jak muzyka wpływa na odbiór filmu? Na przykładzie zajęć z psychologii muzyki.” In Film w edukacji i profilaktyce. Na tropach psychologii w filmie, edited by Agnieszka Skorupa, Michał Brol, and Patrycja Paczyńska-Jasińska, 159–73. Warsaw: Difin, 2018.

Czyżewski, Stefan, and Piotr Sitarski. “ABC Filmu. Słownik pojęć filmowych.” Edukacja Filmowa. Accessed July 15, 2020. http://edukacjafilmowa.pl/abc-filmu.

D’Alleva, Anne. Methods & Theories of Art History. London: Laurence King Publishers, 2012.

Dorak-Wojakowska, Lilianna. “Doświadczenie lęku w teatrze paniki Józefa Szajny.” In Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze, edited by Bogusława Bodzioch-Bryła and Lilianna Dorak-Wojakowska, 26–37. Kraków: Ignatianum, 2017.

Eliade, Mircea. Obrazy i symbole. Szkice o symbolice magiczno-religijnej. Translated by Magda and Paweł Rodak. Warsaw: Aletheia, 1998.

Frijda, Nico. The Emotions. Cambridge: Cambridge University Press, 1986.

Furman, Wojciech, Andrzej Kaliszewski, and Kazimierz Wolny-Zmorzyński. Gatunki dziennikarskie. Specyfika ich tworzenia i redagowania. Rzeszów: Wyższa Szkoła Zarządzania, 2001.

Furman, Wojciech, Andrzej Kaliszewski, and Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2007.

Gruszczyński, Wojciech. “‘Światło jest życiem…’ Jak nadać obrazowi duszę – analiza środków operatorskich.” Załącznik Kulturoznawczy 1 (2014): 300–26.

Jarymowicz, Maria. “Dociekania nad naturą emocji. O emocjach poza świadomością i emocjach poza spontanicznością.” Czasopismo Psychologiczne 3 (1997): 153–70.

Jasielska, Aleksandra. “Reprezentacja współczesnych modeli emocji w dziełach sztuki.” Teksty Drugie 6 (2013): 205–22.

Jennings, Lee Byron. “Termin ‘groteska’.” In Groteska, edited by Michał Głowiński, 31–53. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2003.

Itten, Johannes. Sztuka barwy. Kraków: Wydawnictwo i Pracownia D2D, 2015.

Kawecki, Witold. “Komunikowanie szczęścia w sztuce Caravaggia.” Kultura. Media. Technologia 35 (2018): 105–23.

Kopaliński, Witold. Słownik symboli. Warsaw: Rytm, 2015.

Książek-Konicka, Hanna. “Dramaturgiczna funkcja koloru.” Kino 1 (1972): 35–37.

Kuleszow, Lew. Sztuka filmowa. Moje doświadczenia. Kraków: TAiWPN Universitas, 1996.

Levieux, Michele. “Ewolucja sztuki światła i cienia.” Kwartalnik Filmowy 7–8 (1994): 104–24.

Lissa, Zofia. Estetyka muzyki filmowej. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Muzyczne, 1964.

Lurker, Manfred. Słownik obrazów i symboli biblijnych. Translated by Kazimierz Romaniuk. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 1989.

Mazela, Anna. “Surrealistyczne wizje lęku w fotografiach Kaveha Hosseiniego.” In Anatomia strachu. Strach, lęk i ich oblicza we współczesnej kulturze, edited by Bogusława Bodzioch- Bryła and Lilianna Dorak-Wojakowska, 97–103. Kraków: Ignatianum, 2017.

Mejłach, Boris S. “Odbiór dzieła sztuki jako problem naukowy.” Pamiętnik Literacki 65, no. 4 (1974): 339–59.

Mirzoeff, Nicholas. “Podmiot kultury wizualnej.” Artium Questiones 17 (2006): 23–50.

Mitchell, Thomas W. J. What Do Pictures Want? The Lives and Loves of Images. Chicago–London: University of Chicago Press, 2013.

‪Ossowski, Stanisław. Wybór pism estetycznych. Warsaw: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych “Universitas”, 2004.‬‬‬‬‬

Ostaszewski, Jacek. “Światło w filmie.” In Słownik filmu, edited by Rafał Syska, 34–35. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2010.

Pagel, Edyta. “Metody badań komunikatów wizualnych.” Kultura. Media. Teologia 39 (2019): 77–90.

Plisiecki, Jerzy. Film i sztuki tradycyjne. Lublin: Wydawnictwo UMCS,1999.

Płażewski, Jerzy. Język filmu. Warsaw: Książka i Wiedza, 2009.

Przybysz, Piotr. “O naturze emocji towarzyszących odbiorowi sztuki. Dynamiczne i sytuacyjne podejście do emocji estetycznych.” The Polish Journal of Aesthetics 46, no. 3 (2007): 51–57.

Przybysz, Piotr. “Emocje muzyczne i ich estetyczne modyfikacje.” In Neuroestetyka muzyki, edited by Marcin Bogucki, Adriana Foltyn, Piotr Podlipniak, Piotr Przybysz, and Hanna Winiszewska, 95–140. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2013.

Przybysz, Piotr. “Fenomen emocji estetycznych.” Oblicza Neuronauki 5 (2016): 10–17.

Raje, Airey, and Mark O’Connell. Znaki i symbole: Ilustrowana encyklopedia: Studium i analiza słownika znaków wizualnych, które kształtują nasz sposób myślenia i nasze reakcje na otaczający nas świat. Warsaw: Dom Wydawniczy Bellona, 2007

Rembowska-Płuciennik, Magdalena. “Emocje w odbiorze literatury – perspektywy kognitywistyczne.” Ruch Literacki 6 (2014): 563–76.

Rose, Gillian. Visual Methodologies. An Introduction to the Interpretation of Visual Materials. Thousand Oaks: Sage Publications, 2001

Rose, Gillian. Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością. Warsaw: PWN, 2010.

Ruta, Przemysław. “Fotografia prasowa. Wybrane aspekty praktyczne.” Rocznik Prasoznawczy 3 (2009): 139–47.

Rzeplińska, Maria. Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego. Warsaw: Arkady, 1991.

Silver, Alain, and James Ursini. The Vampire Film: From Nosferatu to True Blood. Milwaukee: Hal Leonard Corporation, 2011.

Skowronek, Bogusław. “Ciało, emocje, rozum. Raz jeszcze o mechanizmach odbioru filmu.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 2 (2017):140–74.

Sławek-Czochra, Małgorzata. “Symbolika narodowa w polskiej sztuce ulicy.” Roczniki Kulturoznawcze 9, no. 3 (2018): 97–121.

Tan, Ed S. Emotion and the Structure of Narrative Film: Film as an Emotion Machine. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum, 1996.

Tan, Ed S. “Emocje a sztuka.” In Psychologia emocji, edited by Michael Lewis and Jeannette M. Haviland-Jones, 160–78. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.

Tan, Ed S. “Film fabularny jako maszyna emocji.” In Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów, translated by Alicja Helman and Iwona Ostaszewska, edited by Jacek Ostaszewski, 248–76. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1999.

Tan, Ed S. “Emocje a sztuka i humanistyka.” In Psychologia emocji, edited by Michael Lewis, Jeannette M. Haviland-Jones, 160–79. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.

Turner, Jonathan H., and Jan E. Stets. The Sociology of Emotions. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.

Wallis, Mieczysław. “Wartości estetyczne łagodne i ostre.” In Wybór pism estetycznych, edited by Teresa Pękala, pp. 197–213. Kraków: Universitas, 2004.

Wallis, Mieczysław. Materiały Archiwalne M. Wallisa. Manuscript. Archiwum Połączonych Bibliotek Wydziału Filozofii i Socjologii UW, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, file Rps 8, leaf 111.

Wojtak, Maria. Gatunki dziennikarskie. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2005.

Zausznica, Adam. Nauka o barwie. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.