Język Polski
English
Et totius Trinitatis/ nobile triclinium: losy i znaczenie dystychu Adama od św. Wiktora
Abstrakt
Spośród tekstów i sekwencji Adama od św. Wiktora dwa wersety zyskały trwałą popularność od XII wieku – prawdopodobnie u Elreda z Riévaulx, a z całą pewnością u Alana z Lille, Antoniego Padewskiego, Etienne’a de Bourbon, Bonawentury, Tomasza z Akwinu, Tomasza z Cantimpré i wielu innych. Występowały one zarówno w języku łacińskim, jak i w językach wernakularnych, na przykład w Cantigas przypisywanych Alfonsowi X Mądremu, królowi Kastylii. Jednak ten ogromny sukces szybko oderwał te dwa wersety od ich kontekstu, co w konsekwencji subtelnie, lecz istotnie zmieniło ich pierwotne znaczenie. Niniejsze studium bada sens dystychu zarówno w twórczości samego Adama, jak i w jego późniejszej recepcji, w celu interpretacji tej zmiany w odniesieniu do szerszych tendencji, które kształtowały mariologię w ostatnich wiekach średniowiecza. Stwierdzając osobisty związek Maryi Dziewicy z trzema osobami Trójcy Świętej (Et totius Trinitatis nobile triclinium), Adam podkreśla jednocześnie Jej bardziej osobistą i szczególną relację ze Słowem wcielonym (Verbi tamen incarnati speciale maiestati preparans hospitium). Z czasem jednak to doprecyzowanie zostało zatracone przez późniejszych autorów, którzy z sekwencji zachowali jedynie potrójny związek Maryi z trzema osobami boskimi. Jednak analiza sekwencji wskazuje, że głównym celem Adama było przede wszystkim uwypuklenie jej szczególnej relacji z Synem. Tendencja ta wpisuje się w szerszą ewolucję literatury maryjnej. W ciągu ostatnich trzech lub czterech wieków średniowiecza coraz częściej opisywano Najświętszą Maryję Pannę w oderwaniu od tajemnicy wcielenia, co groziło stopniowym rozdzieleniem mariologii od chrystologii. W tym kontekście tym bardziej znaczące staje się to, że Adam dążył do zachowania równowagi między obiema perspektywami, pozwalając jednej korygować drugą. W ten sposób doskonale wpisywał się w tradycję wiktoriańską. Choć w jego twórczości dostrzegalne są nowe tendencje teologiczne epoki, mistrzowie z Saint-Victor starali się je równoważyć poprzez silne zakorzenienie w najstarszej tradycji Kościoła, dążąc do zachowania harmonii w rozumieniu tajemnicy chrześcijańskiej.
Słowa kluczowe:
Adam ze św. Wiktora, poezja liturgiczna, łacińska literatura średniowieczna, mariologia, teologia trynitarnaSzczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.