Wartość społeczna i wspólnototwórcza terenów przykościelnych wiejskich kościołów parafialnych archidiecezji lubelskiej

Piotr Kulesza; Małgorzata Żak-Kulesza

doi:10.18290/rkult24154.3

Data publikacji : 2024-12-30

Tom 15 Nr 4 (2024)

Wartość społeczna i wspólnototwórcza terenów przykościelnych wiejskich kościołów parafialnych archidiecezji lubelskiej

Piotr Kulesza

https://orcid.org/0000-0002-1721-932X

Małgorzata Żak-Kulesza

https://orcid.org/0000-0002-3601-4709

DOI: https://doi.org/10.18290/rkult24154.3

Abstrakt

Obecnie wzrasta zapotrzebowanie na przestrzeń, gdzie mogą być realizowane potrzeby społeczne. Jedną z takich przestrzeni jest parafia, która stanowi nie tylko podstawową jednostkę organizacyjną o funkcji duszpasterskiej, ale także powinna być „wspólnotą wspólnot” i realizować ideę duszpasterstwa uspołecznionego. W ten sposób jest nie tylko miejscem katechezy, ale również budowania więzi społecznych, integracji lokalnej społeczności oraz kreowania tożsamości danego miejsca. Jest to szczególnie ważne w dobie postępującej laicyzacji życia społecznego. Dlatego też warto zadać pytanie, czy współczesne parafie mają predyspozycje do pełnienia funkcji społecznych i wspólnotowych zwłaszcza w wymiarze przestrzennym? Celem niniejszego artykułu jest ocena przystosowania otoczenia wiejskich kościołów parafialnych do świadczenia usług społecznych, kulturowych, wychowawczych i wspólnotowych w odniesieniu do pięciu kategorii: przestrzennej, roślinnej, użytkowo-infrastrukturalnej, komunikacyjnej oraz osadniczej. Do oceny wykorzystano metodę bonitacji punkowej oraz analizę SWOT. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że tylko pięć miejsc kultu spośród 183 wiejskich kościołów parafialnych posiada takie możliwości w zakresie trzech różnych kategorii. Żaden teren przykościelny nie otrzymał najwyższej liczby punktów w czterech lub we wszystkich pięciu kategoriach.

Słowa kluczowe:

analiza SWOT, archidiecezja lubelska, infrastruktura, ocena, parafia, wieś, przestrzeń publiczna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamczyk, Jerzy. „Procesje eucharystyczne w ujęciu prawa kanonicznego”. Liturgia Sacra 24, nr 1 (2018): 173-187. DOI: 10.25167/LitS/24(2018)1/173-187.

Biela, Bogdan. „Duszpasterstwo społeczne Kościoła w świetle II Polskiego Synodu Plenarnego”. Teologia Praktyczna 3 (2002): 243-250.

Bierwiaczonek, Krzysztof. Społeczne znaczenie miejskich przestrzeni publicznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.

Bogdanowski, Janusz. „Kościół w krajobrazie”. W: Mysterium Christi, t. 7. Podręcznik liturgiki ogólnej i szczegółowej. Sztuka w Liturgii. Tom 7, red. Wacław Józef Świerzawski, 165-198. Kraków–Sandomierz: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej–Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu, 1996.

Bożewicz, Marta. „Zmiany religijności Polaków po pandemii”. Komunikat z badań CBOS 85 (2022): 4-5.

Chmielewski, Marek. „Parafia jako wspólnota wspólnot w polskich publikacjach posoborowych”. Roczniki Teologiczne 46, z. 5 (1999): 161-177.

Chojecka, Agnieszka. „Znaczenie terenów zielonych w przestrzeni publicznej oraz ich wpływ na jakość życia miejskiego”. Rynek – Społeczeństwo – Kultura 1(9) (2014): 48-54.

Ciecieląg, Paweł i Anna Bieńkuńska. Życie religijne w Polsce. Wyniki Badania spójności społecznej 2018. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2018.

„Codex Iuris Canonici Auctoritate Ioannis Pauli PP. II proglamatus (25.01.1983)”. Acta Apostolicae Sedis 75, pars 2: (1983): 1-317. Tekst polski: Kodeks Prawa kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu. Poznań: Pallottinum, 1984.

Concilium Oecumenicum Vaticanum II. „Decretum de apostolatu Laicorum: Apostolicam actuositatem”. Acta Apostolicae Sedis 58 (1966): 837-864. Test polski: Sobór Watykański II, „Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem”. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, 377-401. Poznań: Pallottinum, 2002.

Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3946313. Dostęp: 12.08.2024.

Fedorowicz, Szymon ks. „Procesje parafialne i klasztorne w oktawie Bożego Ciała w dziewiętnastowiecznym Krakowie (1795-1918)”. Nasza Przeszłość 115-116 (2011): 219-243.

Firlit, Elżbieta. „Więziotwórcza rola parafii we współczesnych społecznościach lokalnych”. W: Społeczności lokalne, konteksty przemian i innowacje, red. Tomasz Herudziński, Piotr Swacha, 79-92. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 2018.

Jan Paweł II, „Adhortacja Apostolska Catechesi tradendae (16 października 1979)”. Acta Apostolicae Sedis 71 (1979): 1277-1340

Kamińska, Beata. „Rola kościołów i świetlic przykościelnych w organizowaniu imprez kulturalnych i pracy z dziećmi i młodzieżą”. Muzyka. Historia. Teoria. Edukacja 2 (2012): 151-164.

Kamiński, Ryszard. „Funkcje Tradycyjne i Nowe parafii terytorialne”. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 32, z. 6 (1985): 57-63.

Klimski, Wojciech. „Parafia katolicka i szansa na rozwój społeczności lokalnej”. Fundacja Matuzalem; https://www.fundacjamatuzalem.pl/wp-content/uploads/2022/01/Matuzalem_parafia-i-spolecznosc-lokalna-2-1.pdf. Dostęp: 10.08.2024.

Kokorzycki, Sławomir. „Parafia jako „instytucja kultury”. W: Instytucje kultury w czasach kryzysu, red. Jacek Sójka, Przemysław Kieliszewski, Piotr Landsberg, Marcin Poprawski, 161-166. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2009.

Kornecki, Marian. „Drewniana architektura sakralna w Polsce. Zagadnienie typów i form regionalnych w rozwoju historycznym”. Ochrona Zabytków 45, nr 1-2(176-177) (1992): 7-31.

Korzeniowska, Agata. „Miejsce kościoła w strukturze wsi na przykładzie wybranych wsi polskiego Zamagurza Spiskiego”. Przestrzeń, Urbanistyka, Architektura 2 (2021): 73-86.

Kulesza, Piotr. Współczesne otoczenie wiejskich kościołów parafialnych archidiecezji lubelskiej. Analiza dendrologiczna z aspektami kompozycyjnymi i krajobrazowymi. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2023.

Kwarciński, Tomasz. „Wpływ rozwoju infrastruktury transportu na dostępność transportową obszarów wiejskich w Polsce”. Problemy Transportu i Logistyki 3, nr 43 (2018): 73-79. DOI: 10.18276/ptl.2018.43-07. Dostęp: 10.08.2024.

Lasek, Grażyna. „Przestrzeń sacrum w krajobrazie na przykładach wsi śląskiej”. W: Tradycyjne i nowe przestrzenie publiczne na obszarach wiejskich, red. Anna Marta Włodarczyk, 37-46. Nysa: Oficyna Wydawnicza PWSZ, 2014.

Lendzion, Kinga. „Rola kapłana proboszcza w rozwoju społeczności wiejskich. Prezentacja wybranych parafii”. W Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju wsi w Polsce. Partycypacja lokalna i kapitał społeczny, red. Hanna Podedworna Paweł Ruszkowski, 288-301. Warszawa: Scholar, 2008.

Leśniak-Moczuk, Krystyna. „Instytucje społeczne w wiejskiej przestrzeni społecznej”. Acta Universitatis Lodziens is Folia Sociologica 37 (2011): 27-48.

Madnes, Sławomir i Maria Rogaczewska. „Parafia rzymskokatolicka w środowisku lokalnym”. W: Oblicza lokalności. Ku nowym formom życia lokalnego, red. Joanna Kurczewska, 227-294. Warszawa: WFiS, 2008.

Mariański, Janusz. „Kościół katolicki w Polsce w przestrzeni życia publicznego analiza socjologiczna”. Politeja 14, 1(46) (2017): 144-166.

Micek, Michał. „Wiejskie przestrzenie publiczne”. W: Sylwia Staszewska. Przestrzenny rozwój obszarów wiejskich. Zasady kształtowania przestrzeni wsi wielkopolskiej (seria Ekspertyzy i Raporty, t. 3), 24-27. Poznań: Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2018.

Niedzwiecka-Filipiak, Irena. Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, 2009.

Operacz, Joanna. red. Kościół w Polsce. Raport. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego J. Paderewskiego, 2023.

Pasaogullari, Nil i Naciye Doratli. „Measuring accessibility and utilization of public spaces in Famagusta”. Cities 21, nr 3 (2004): 225-232. https://doi.org/10.1016/j.cities.2004.03.003. Dostęp: 13.07.2024.

Piwowarski, Władysław. „Parafia katolicka jako grupa społeczna”. Zeszyty Naukowe 3(43) (1969): 43-52.

Plewko, Jadwiga i Małgorzata Szyszka. Parafia jako źródło wsparcia społecznego. Zasoby i potrzeby parafii archidiecezji lubelskiej. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2021.

II Polski Synod Plenarny (1991-1999). Ewangelizacja kultury i środków masowego przekazu. Poznań: Pallottinum, 2001.

II Polski Synod Plenarny (1991-1999). Potrzeba i zadania nowej ewangelizacji na przełomie II i III tysiąclecia chrześcijaństwa. Poznań: Pallottinum, 2001.

Przeciszewski, Marcin i Rafał Łączny, red. Kościół w Polsce. Raport. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 2021.

Rabiej, Jan. „Tradycja i nowoczesność w architekturze kościołów katolickich. Świątynia fenomenem kulturowym”. (Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, nr 1606). Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 2004.

Rabiej, Jan. „Współczesna architektura sakralna Kościoła katolickiego – przestrzeń Eucharystii w środowisku kulturowym”. Ruch Biblijny i Liturgiczny 71, nr 3 (2018): 221-236.

Rzeszotarska-Pałka, Magdalena. „Tożsamość krajobrazu wsi Pomorza Zachodniego”. Topiarius. Studia krajobrazowe 1 (2016): 149-162, https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwme ta1.element.baztech-6f3bee7f-c174-47df-bc89-26d98dd9127f/c/Mono_T1_Rzeszotarska-Palka. pdf. Dostęp: 10.07.2024.

Sadłoń, Wojciech. „Ciągłość i zmiana wiejskich parafii katolickich”. W: Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, t. 1, red. Maria Halamska, Monika Stany, Jerzy Wilkin, 351-387. Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, 2019.

Sadłoń, Wojciech. „Społeczny wymiar parafii wiejskiej w Polsce na podstawie badań statystycznych”. Trzeci Sektor 29 (2013): 40.

Soszyński Dawid, Paulina Gadaj, Magdalena Kołodyńska et al. „Problemy funkcjonowania i kształtowania wiejskich przestrzeni publicznych na przykładzie wybranych wsi gminy Uścimów na Polesiu Zachodnim”. Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum 11, nr 3 (2012): 227-237.

Staszewska, Sylwia. Przestrzenny rozwój obszarów wiejskich. Zasady kształtowania przestrzeni wsi wielkopolskiej (seria Ekspertyzy i Raporty, t. 3). Poznań: Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2018.

Staszewska, Sylwia. Wiejska przestrzeń publiczna – miejsca integracji społecznej, rekreacji i edukacji w gminie Kobylin (seria „Ekspertyzy i Raporty”, t. 7). Poznań: Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2020.

Styk, Józef. „Światopogląd i religia a tożsamość społeczno-kulturowa mieszkańców wsi”. W: Socjologia wsi i rolnictwa, red. Jan Turowski, 217-230. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1995.

Zarembski, Zbigniew. „Małe wspólnoty religijne w służbie misji ewangelizacyjnej kościoła”. Teologia i Człowiek 64, nr 4 (2023): 1-15. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/TiCz.2023.029. Dostęp: 10.08.2024.