Personalistyczna koncepcja kultury Jana Pawła II. Próba interpretacji antropologicznej wybranych przemówień

Krzysztof Gładkowski

doi:10.18290/rkult24153.3

Data publikacji : 2024-10-18

Tom 15 Nr 3 (2024)

Personalistyczna koncepcja kultury Jana Pawła II. Próba interpretacji antropologicznej wybranych przemówień

Krzysztof Gładkowski

https://orcid.org/0000-0002-6750-0048

DOI: https://doi.org/10.18290/rkult24153.3

Abstrakt

W tym artykule podjęto analizę koncepcji kultury Jana Pawła II, określając ją jako „personalistyczna”. Rozważania osnuto wokół trzech podstawowych pytaniach badawczych: Czy koncepcja kultury Jana Pawła II jest personalistyczna? Czy koncepcję kultury Jana Pawła II można zestawić z innymi koncepcjami kultury w antropologii kulturowej? Jeśli tak, to z jakimi? Co może wnieść personalistyczna koncepcja kultury do teorii antropologii kulturowej? Jako podstawę analizy przyjęto przemówienie Jana Pawła II wygłoszone 2 czerwca 1980 roku w UNESCO. Inne przemówienia Papieża stanowią uzupełnienie dla wyników analizy Przemówienia w UNESCO. Ustalono, że koncepcja Jana Pawła II jest opartą na podstawach filozoficznych i teologicznych personalistyczną refleksją o kulturze. Można ją zestawić z ideacyjnym pojęciem kultury oraz teoriami antropologii symbolicznej (interpretacyjnej). Myśl Jana Pawła II może wnieść przede wszystkim holistyczne pojęcie człowieka jako istoty cielesno-duchowej, twórcy kultury kształtowanego przez kulturę. Koncepcja personalistyczna może być dobrą podstawą do pełnej holistycznej teorii kultury opartej na koncepcji osoby.

Słowa kluczowe:

personalizm, kultura, antropologia kulturowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Assmann, Aleida. Wprowadzenie do kulturoznawstwa. Podstawowe terminy, problemy, pytania, tłum. i wstęp Anna Artwińska i Katarzyna Różańska. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2015.

Bartnik, Czesław. „Antykultura”. W Encyklopedia katolicka, t. 10, red. Eugeniusz Ziemann, 192-193. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2004.

Bartnik, Czesław S. Personalizm. Lublin: Oficyna Wydawnicza Czas, 1995.

Boroch, Robert. Kultura w systematyce Alfreda L. Kroebera i Clyde’a Kluckhohna. Warszawa: BEL Studio, 2013.

Burszta, Wojciech J. Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2008.

Capała, Daniel, Stanisław Kowalczyk, Czesław Bartnik i Leon Dyczewski. „Kultura”. W Encyklopedia katolicka, t. 10, red. Eugeniusz Ziemann, 188-201. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2004.

Clifford, James. Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, tłum. Ewa Dżurak, Joanna Iracka i Ewa Klekot. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000.

Clifford, James. The Predicament of Culture. Twentieth-Century Ethnography, Literature, and Art. Cambridge: Harvard University Press, 1988.

Clifford, James i George Marcus, red. Writing Culture. The Poetics and Politics of Ethnography. Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press, 1986.

Daszkiewicz, Wojciech. Byt, człowiek, kultura. Studium z filozofii kultury. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2019.

Dec, Ignacy. „Personalizm”. W Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 8, red. Andrzej Maryniarczyk, 122-127. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2007.

Gacka, Bogumił. „Personalizm chrześcijański św. Jana Pawła II”. Studia Theologica Varsaviensia 52, nr 1: Kanonizacja Jana Pawła II – inspiracje i wyzwania (2014): 29-58.

Geertz, Clifford. Interpretacja kultur. Wybrane eseje, tłum. Maria M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.

Geertz, Clifford. The Interpretation of Cultures. Selected Essays. New York: Basic Books, 1973.

Gładkowski, Krzysztof. Etnologia. Koncepcja teoretyczno-metodologiczna Stanisława Poniatowskiego 1884-1945. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2001.

Gładkowski, Krzysztof. „Holistyczny model etnologii Stanisława Poniatowskiego”. Etnografia Nowa 6 (2014): 117-145.

Jan Paweł II. Homilia w czasie Mszy św. Włocławek, 7 czerwca 1991. https://opoka.org.pl/ biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/homilie/28wloclawek_07061991.html. Dostęp: 09.04.2024.

Jan Paweł II. List do artystów. List mówiący o relacji artystów do wartości, Słowa Wcielonego i Kościoła. https://jp2online.pl/obiekt/list-do-artystow;T2JqZWN0OjE5Nzc=. Dostęp: 04.04.2024].

Jan Paweł II. Przemówienie do młodzieży zgromadzonej na Wzgórzu Lecha. Gniezno, 3 czerwca 1979. https://www.ekai.pl/dokumenty/przemowienie-do-mlodziezy-zgromadzonej-na-wzgorz u-lecha/. Dostęp: 03.04.2024.

Jan Paweł II. Przemówienie Jego Świątobliwości Papieża Jana Pawła II podczas wizyty w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Paryż, 2 czerwca 1980 r. Kraków: Znak, 1980.

Jan Paweł II. Przemówienie wygłoszone 2 czerwca 1980 roku w UNESCO. https://teologia polityczna.pl/jan-pawel-ii-przemowienie-wygloszone-2-czerwca-1980-roku-w-unesco. Dostęp: 11.03.2024.

Knudson, Albert C. The Philosophy of Personalism. New York: Abingdon Press, 1927.

Krąpiec, Mieczysław A. Dzieła, t. 12: Człowiek – kultura – uniwersytet. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1998.

Krąpiec, Mieczysław A. Dzieła, t. 15: U podstaw rozumienia kultury. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1991.

Kroeber, Alfred L. i Clyde Kluckhohn. Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions. Cambridge, MA: Peabody Museum Press, 1952.

Łatacz, Ewa. „Fenomenologia i tomizm w doświadczeniu człowieka – refleksje pedagoga w oparciu o poglądy K. Wojtyły”. Pedagogika Filozoficzna on-line, nr 1 (2) (2007): 60-72. http://peda gogika-filozoficzna.eu/wp-content/uploads/2017/02/pf_07.pdf.

Nowaczyk, Jan. „Jan Paweł II o kulturze”. Studia Włocławskie 14 (2012): 374-385.

Pasierb, Janusz St. „Jan Paweł II o kulturze”. Studia Theologica Varsaviensia 28, nr 1 (1990): 172-176.

Raimond, Jean-Bernard. Jan Paweł II. Papież w samym sercu Historii. Apostoł prawdy i wolności jako dyplomata i polityk, tłum. Tomasz Olszewski. Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo GAUDENTINUM, 2000.

Raimond, Jean-Bernard. Jean-Paul II. Un Pape au coeur de l’Histoire (Collection “Documents”). Paris: Le Cherche midi, 1999.

Skrzypczak, Robert. Karol Wojtyła na Soborze Watykańskim II. Zbiór wystąpień. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II, 2011.

Szostek, Andrzej. „Człowiek i kultura w ujęciu Jana Pawła II”. Łódzkie Studia Teologiczne 6 (1997): 157-167.

Tarasiewicz, Paweł. „«Kultura» i «cywilizacja» – próba korelacji”. Roczniki Kulturoznawcze 2 (2011): 71-88.

Tarasiewicz, Paweł. „«Osoba» jako kryterium badawcze”. Studia Ełckie 11 (2009): 91-101.

Tylor, Edward B. Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologji, filozofji, wiary, mowy, sztuki i zwyczajów, t. 1, tłum. Zofia Kowerska, oprac. Jan Karłowicz. Warszawa: Wydawnictwo „Głosu”, 1896.

Tylor, Edward B. Primitive Culture: Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art, and Custom, t. 1. London: John Murray, 1871.

Wąż-Bigos, Paulina. Aktualność personalistycznego ujęcia relacji kobiety i mężczyzny we współczesnym społeczeństwie konsumpcyjnym. Analiza ujęcia Jana Pawła II i Karola Wojtyły, praca doktorska. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydział Filozoficzny, 2021. https://wf.upjp2.edu.pl/download/zPRsGEwwELAo4Fxt3R0ppcWFIYx5gGAgpLRE BZysjRm14dXBNZEkZGQIILiEOGl1vX1tgf3JcY0IjDQgVKwdHAmB0XWV4a3AXI0sYHw cDEjw1UQNvU1t9ZCMVM0QrCQhoeEEDSi0pEHV2ZSIAMlFJTEoLJDk0AGViFQs-LDUT NUEeRVxzHkwVVB5oCjItNA5OdQBZKkdeEXpnLxZvSVs3LzwVYwhgGgw_LgoLWR0wB S13JTsGKUo0BhoMLjQOF1YmERYjNTsRHgByWFxkMgcDGm5lCDY0IHBbZEkHVBU/pa ulina_waz-bigos_praca_doktorska_2021.pdf. Dostęp: 20.03.2024.

Williams, Raymond. Keywords. A Vocabulary of Culture and Society. London: Fontana/Croom Helm, 1976).

Wojtyła, Karol. Miłość i odpowiedzialność. Studium etyczne, wyd. 3. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1964.

Wojtyła, Karol. Osoba i czyn. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1969.

Wojtyła, Karol. „Osoba: podmiot i wspólnota”. Roczniki Filozoficzne 24, z. 2 (1976): 5-39.