Roboty humanoidalne w terapii dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu – szanse i zagrożenia

Joanna Kossewska

doi:10.18290/rkult24152.3

Data publikacji : 2024-06-26

Tom 15 Nr 2 (2024)

Roboty humanoidalne w terapii dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu – szanse i zagrożenia

Joanna Kossewska

https://orcid.org/0000-0002-8156-6764

DOI: https://doi.org/10.18290/rkult24152.3

Abstrakt

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (Autism Spectrum Disordes, ASD) powstają w wyniku oddziaływań wielu czynników etiologicznych i pomimo nieustannych wysiłków badaczy, podejmowanych w celu rozwikłania zagadki, nadal stanowią inspitującą tajemnicą. Częstość występowania tych neurorozwojowych zaburzeń w ogólnej populacji na przestrzeni ostatnich dekad sukcesywnie wzrasta. Ze względu na duże zróżnicowanie międzyosobnicze, nadal poszukuje się skutecznych metod oddziaływań edukacyjnych i terapeutycznych. Duże nadzieję pokładane są we współczesnej robotyce społecznej, dziedzinie prężnie rozwijającej się i dostarczającej wielu praktycznych rozwiązań. Zastosowanie robotów humanoidalnych stają się inspirującą propozycją również w obszarze terapii i edukacji dzieci z autyzmem, a efektywność roboto zapośredniczonych oddziaływań jest przedmiotem wielu badań eksperymentalnych.

Celem artykułu jest krytyczny namysł nad etycznymi aspektami zastosowania robotów wobec osób z autyzmem. Prezentacja wyników badań dotyczących zastosowań robotów humanoidalnych w procesie diagnozy i terapii osób z ASD stanowi fundament dla refleksji zakorzenionych w podstawowych wartościach i prawach osoby z autyzmem do ochrony przez nadużyciami.

Słowa kluczowe:

etyka , ochrona przez nadużyciami, prawa osób z autyzmem, roboty humanoidalne, robotyka społeczna, wartości, zaburzenia ze spektrum autyzmu

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abrahams, Brett S. i Daniel H. Geschwind. „Advances in autism genetics: on the threshold of a new neurobiology”. Nature Reviews Genetics 9(5) (2008): 341-355. https://doi.org/10. 1038/nrg2346.

Al-Beltagi, Mohammed. „Autism medical comorbidities”. World Journal of Clinical Pediatrics 10(2021), nr 3: 15-28. doi: 10.5409/wjcp.v10.i3.15.

Arent, Krzysztof, David J. Brown, Joanna Kruk-Lasocka, Tomasz L. Niemiec, Aleksandra H. Pasieczna, Penny J. Standen i Remigiusz Szczepanowski. „The Use of Social Robots in the Diagnosis of autism in Preschool Children”. Applied Sciences 12(2022), 8399. https://doi.org/10.3390/ app12178399.

Baron-Cohen, Simon. „The extreme male brain theory of autism”. Trends in Cognitive Sciences 6(2002), nr 6: 248-254. doi:10.1016/S1364-6613(02)01904-6

Baron-Cohen, Simon, Alan M. Leslie i Uta Frith. „Does the autistic child have a ‘theory of mind’?”. Cognition 21(1985), nr 1: 37-46. doi: 10.1016/0010-0277(85)90022-8.

Beopoulos, Athanasios, Manuel Géa, Alessio Fasano i François Iris. „Autism spectrum disorders pathogenesis: Toward a comprehensive model based on neuroanatomic and neurodevelopment considerations”. Frontiers in Neuroscience 16(2022): 988735. doi: 10.3389/fn ins.2022.988735.

Careaga, Milo, Takeshi Murai, Melissa D. Bauman. „Maternal Immune Activation and Autism Spectrum Disorder: From Rodents to Nonhuman and Human Primates”. Biological Psychiatry 81(2017), nr 5: 391-401. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2016.10.020.

Carradore, Marco. „People’s Attitudes Towards the Use of Robots in the Social Services: A Multilevel Analysis Using Eurobarometer Data”. International Journal of Social Robotics 14(2022): 845-858. https://doi.org/10.1007/s12369-021-00831-4.

Chevallier, Coralie, Gregor Kohls, Vanessa Troiani, Edward S. Brodkin i Robert T. Schultz. „The social motivation theory of autism”. Trends in Cognitive Sciences 16(2012), nr 4: 231-239.

Chojnicka, Izabela i Ewa Pisula. „Adaptation and Validation of the ADOS-2, Polish Version”. Frontiers in Psychology 8 (2017): 1916. doi: 10.3389/fpsyg.2017.01916.

Coeckelbergh, Mark, Cristina Pop, Ramona Simut, Andreea Peca, Sebastian Pintea, Daniel David i Bram Vanderborght. „A survey of expectations about the role of robots in robot-assisted therapy for children with ASD: Ethical acceptability, trust, sociability, appearance, and attachment.” Science and Engineering Ethics 22(2016), nr 1: 47-65.

Deckers, Anne, Jefrey Roelofs, Petter Muris i Mike Rinck. „Desire for social interaction in children with autism spectrum disorders”. Research in Autism Spectrum Disorders 8(2014), nr 4: 449-453. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2013.12.019.

Frye, Richard E., Sarah Vassall, Guriot Kaur, Christina Lewis, Mohammand Karim, i Daniel Rossignol. „Emerging biomarkers in autism spectrum disorder: a systematic review”. Annals of Translational Medicine 7(23) (2019): 792. doi: 10.21037/atm.2019.11.53.

Gillesen, Jan C., Emilia I. Barakova, Bibi E. Huskens, Loe M. Feijs. „From training to robot behavior: towards custom scenarios for robotics in training programs for ASD”. IEEE International Conference on Rehabilitation Robotics (2011): 5975381. doi: 10.1109/ICO RR.2011.5975381.

Karimi, Padideh, Elahe Kamali, Seyyed M. Mousavi, i Mojgan Karahmadi. „Environmental factors influencing the risk of autism”. Journal of Research in Medical Sciences 22 (2017): 27. https://doi.org/10.4103/1735-1995.200272

Kossewska, Joanna i Joanna Kłosowska. „Acceptance of robot-mediated teaching and therapy for children with atypical development by Polish professionals”. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities 17(2020), nr 1: 21-30. DOI: 10.1111/jppi.12296.

Mazzei, Daniele, Nicole Lazzeri, Lucia Billeci, Roberta Igliozzi, Alice Mancini, Arti Ahluwalia, Filippo Muratori i Danilo De Rossi. „Development and evaluation of a social robot platform for therapy in autism”. Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society (EMBC) (2011): 4515-4518. doi: 10.1109 /IEMBS.2011. 6091119.

Ochs, Elinor, Tamar Kremer-Sadlik, Karen G. Sirota i Olga Solomon. „Autism and the social world: An anthropological perspective”. Discourse Studies 6(2004): 147-183.

Petric, Frano. „Robotic Autism Spectrum Disorder Diagnostic Protocol: Basis for Cognitive and Interactive Robotic Systems”, 2014.

Ramirez-Duque, Andres A., Anselmo Frizera-Neto i Teodiano Freire. „Robot-Assisted Diagnosis for Children with Autism Spectrum Disorder Based on Automated Analysis of Nonverbal Cues”. Proceedings of the 2018 7th IEEE International Conference on Biomedical Robotics and Biomechatronics (Biorob) (Enschede, The Netherlands, 26-29 August 2018), 456-461. Piscataway, N.J.: IEEE, 2018.

Robins, Ben, Kerstin Dautenhahn i Janek Dubowski. „Does appearance matter in the interaction of children with autism with a humanoid robot? Interact Stud”. Interaction Studies 7(2006): 479-512.

Saleh, Mohammed A., Habibah Hashim, Nur N. Mohamed, Ali Abd Almisreb, i Benjamin Durakovic. „Robots and autistic children: a review”. Periodicals of Engineering and Natural Sciences 8(2020), nr 3: 1247-1262.

Scassellati, Brian. „Quantitative metrics of social response for autism diagnosis”. W Proceedings of the IEEE International Workshop on Robot and Human Interactive Communication (ROMAN. Nashville, 13-15 August 2005), 585-590. Piscataway, N.J.: IEEE, 2005.

Scassellati, Brian, Henny Admoni i Maja Matarić. “Robots for Use in Autism Research”. Annual Review of Biomedical Engineering 14(2012): 275-294.

Shamsuddin, Syamimi, Yussof Hanafiah, Ismail Luthffi Idzhar, Mohamed Salina, Hanapiah Fazah Akhtar, Zahari Nur Ismarrubie. „Humanoid Robot NAO Interacting with Autistic Children of Moderately Impaired Intelligence to Augment Communication Skills”. Procedia Engineering 41(2012): 1533-1538. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2012.07.346

Thill, Serge, Cristina A. Pop, Tony Belpaeme, Tom Ziemke, Bram Vanderborght. „Robot-assisted therapy for autism spectrum disorders with (partially) autonomous control: Challenges and outlook.” Paladyn. Journal of Behavioral Robotics 3(2012): 209-217.

van den Berk-Smeekens, Iris, Manon WP. de Korte, Martine van Dongen-Boomsma, Iris J. Oosterling, Jenny C. den Boer, Emilia I. Barakova, Tino Lourens, Jeffrey C. Glennon, Wouter G. Staal, i Jan K. Buitelaar. „Pivotal Response Treatment with and without robot-assistance for children with autism: a randomized controlled trial”. European Child and Adolescence Psychiatry 31(12)(2020): 1871-1883. doi: 10.1007/s00787-021-01804-8.

Veruggio, Gianmarco. „The birth of roboethics”. ICRA 2005, IEEE International Conference on Robotics and Automation, Workshop on Roboethics (Barcelona, April 18, 2005).

Wood, Luke, Abolfazl Zaraki, Ben Robins, Kerstin Dautenhahn. „Developing Kaspar: A Humanoid Robot for Children with Autism”. International Journal of Social Robotics 13(2021): 491-508. 10.1007/s12369-019-00563-6.

Zeidan, Jinan, Eric Fombonne, Julie Scorah, Alaa Ibrahim, Maureen S. Durkin, Shekhar Saxena, Afigah Yusuf, Andy Shih, i Mayada Elsabbagh. „Global prevalence of autism: A systematic review update”. Autism Research 15(5)(2022): 778-790. https://doi.org/10. 1002/aur.2696.